De 25ste Prijs Van Wonterghem-De Brabandere – zeg maar de Ieperse Nobelprijs – gaat naar Jennie Vanlerberghe, voorzitter van Moeders voor Vrede en Westhoek Vredeshoek. Dat Jennie na ruim dertig jaar filantropie en vredesactivisme nu pas de prijs krijgt, komt doordat ze zelf al 25 jaar nauw betrokken is bij het fonds. In 2020 schreef ze zelfs mee aan een biografie van Marie-Antoinette Van Wonterghem.
Jennie Vanlerberghe was journaliste en vredesactiviste toen ze in 1991 een bezoek bracht aan het toenmalige Joegoslavië. Geraakt door de schrijnende verhalen van vrouwen, richtte ze daar in 1992 Moeders voor Vrede op, naar de organisatie Majke Za Mir, Mothers for Peace. Ontelbare keren trok ze de afgelopen 24 jaar ook naar Afghanistan om de vele emancipatieprojecten die ze er heeft opgestart op te volgen, tot de Taliban op 15 augustus 2021 de president uit Kaboel verjaagde en het land weer stevig in zijn greep nam. “Maar ik ben nog altijd veel met Afghanistan bezig”, vertelt Jennie. “We hebben daar nog altijd vier klasjes, goed voor honderd leerlingen.”
Denk je ooit nog de klasjes in Afghanistan te kunnen bezoeken?
“Ik hoop het. Vrijwel iedere dag heb ik contact met onze mensen daar. We krijgen ook vaak foto’s, al moeten we voorzichtig zijn om die te delen op sociale media. Ik was eigenlijk van plan om te gaan in 2021. Toen hadden we twaalf klasjes en verschillende medische centra. Die waren zeer populair, want vrouwen mochten niet naar een mannelijke dokter gaan. Bij ons waren het allemaal vrouwelijke dokters, van wie er nu één in Ieper woont. Vroeger konden we dus veel meer mensen helpen. Dat het nu minder is, is toch iets waar ik wakker van lig.”
Hoe kijk je naar de huidige toestand van de wereld?
“Het maakt me echt verdrietig. Palestina, Oekraïne en nu ook Pakistan… Ik hoop altijd op gezond verstand, maar bij sommigen is dat toch ver te zoeken. Het is soms surrealistisch om oorlogen te herdenken, zoals onlangs nog de tachtigste verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog, wanneer er nieuwe volop aan het woeden zijn. We staan op een moment dat er weer donkere wolken boven ons hangen. Dictators zoals Poetin, dat zijn gevaarlijke mensen.”
Word je nooit moedeloos?
“Nee, dat ben ik nooit geweest. Ik ben nooit met mijn hoofd naar beneden teruggekeerd uit Afghanistan. Omdat ik er verbetering zag. We hebben duizenden vrouwen opgeleid, ook wat gezondheid en hygiëne betreft. Dat kunnen ze ons niet meer afpakken.”
“Ik zoek geen aandacht, maar ik ben de mensen wel heel dankbaar”
Je bent ook al 25 jaar nauw betrokken bij het Fonds Van Wonterghem-De Brabandere. Wat is jouw rol daarin?
“Ik was voorzitter van de jury. Kort voor haar overlijden in 1996 contacteerde Marie-Antoinette Van Wonterghem, een Ieperse notaris, mij met de vraag om een deel van haar nalatenschap onder te brengen in een fonds dat elk jaar een persoon – of uitzonderlijk een vereniging – moet bekronen die zich in groot-Ieper verdienstelijk had gemaakt op filantropisch vlak. Maar ik heb in die 25 jaar nooit tegen iemand gezegd dat ik in de jury zat. Nu het toch zal uitkomen, stop ik ermee, omdat ik niet wil benaderd worden door iemand die ik ken. Het is niet gemakkelijk, want Ieper is geen grote stad. Er zijn geen duizend mensen in Ieper die met filantropie bezig zijn. In 2020 heb ik ook meegeschreven aan een biografie van Marie-Antoinette Van Wonterghem, samen met Luc Ghesquière en Johan Vandenbulcke, naar aanleiding van twintigste Prijs Van Wonterghem-De Brabandere.”
Wie was Marie-Antoinette Van Wonterghem-De Brabandere?
“Ze hield niet van veel uitwendig vertoon, maar was toch wel een heel bijzondere vrouw. Ze was afkomstig uit een landbouwfamilie en doceerde recht en economie aan de verpleegsterschool, maar zette zich jaren achter de schermen in voor kansarmen. Haar rijkdom vergaarde ze als vetlegster. Een vetlegger plaatst in het voorjaar runderen in weiden, ‘vette weiden’ genoemd, die hij in bezit of in pacht houdt, verzorgt het vee gedurende de hele zomer en verkoopt de dieren in het najaar wanneer ze slachtrijp zijn. Ze trok zich ook het lot aan van de gedetineerden in de leperse gevangenis, voor wie ze onder meer jaarlijks kerstpakketten klaarmaakte.”
En nu win je zelf de Prijs Van Wonterghem-De Brabandere.
“Voorzitter Luc Ghesquière had mij gevraagd om eens langs te gaan en vertelde me dat het comité dat overeengekomen was. Ik heb nog gezegd dat ze dat niet hoefden te doen, maar achter mijn rug hebben ze toch van alles georganiseerd.”
Je kreeg al veel prijzen en erkenningen. Zo werd je in 2014 tot barones verheven. Maar de aandacht maakt je blijkbaar toch wat onwennig?
“Soms wel. Uiteindelijk zoek ik geen aandacht. Ik vind dat je soms gemakkelijker kan werken zonder dat je in het middelpunt van de belangstelling staat. Maar ik ben de mensen wel heel dankbaar.”
Hoe kijk je terug op jouw carrière?
“Ik heb altijd heel graag bij Roularta gewerkt. Ik heb nog soms contact met de Rik De Nolf en Lieve Claeys. Lieve is zelfs nog met mij meegeweest naar Afghanistan. Door mijn werk in oorlogsgebieden is dat begonnen met voor vrouwen op te komen en zo ging de bal aan het rollen. Mijn job als journalist en mijn activisme bij Moeders voor Vrede liepen mooi in elkaar. En ik heb nergens spijt van.”
Heb je soms opofferingen moeten doen?
“Soms heb ik wel wat schuldgevoel tegenover mijn kinderen. Soms denk ik: ze zullen wel enkele keren op hun tanden gebeten hebben toen ik weer eens weg was naar een gevaarlijke gebied. Maar zij zeggen dat ze dat gewoon waren. Of ze trots zijn? Ik hoop het. Maar de liefde en genegenheid tussen moeder en kinderen is groot.”
“Unanieme beslissing”
Voorzitter Luc Ghesquière van het bestuurscomité van de Prijs Van Wonterghem-De Brabandere zegt dat het meer dan tijd was dat de bekroning eens naar Jennie Vanlerberghe gaat. “De inzet van Jennie is alom bekend. Niet alleen op verschillende plaatsen in het buitenland, maar ook in Ieper weet zij van aanpakken en doet zij, soms in de schaduw, heel verdienstelijk werk. In het verleden hebben een aantal mensen Jennie al willen voordragen, maar we hebben altijd geprobeerd om die boot af te houden. Waarom? Omdat zij al van in het begin heel dicht bij het bestuurscomité stond. Aangezien het nu om een jubileumeditie gaat, heeft zowel het bestuurscomité als de Koning Boudewijnstichting met unanimiteit beslist om in alle transparantie de prijs toe te kennen aan Jennie.”
The post “Oorlogen maken me echt verdrietig”: Jennie Vanlerberghe wint 25ste Prijs Van Wonterghem-De Brabandere is provided by KW.be.
