De vondst van 90 oorlogsbrieven in de Boeschepestraat in Poperinge bracht Paul Klep (77) ertoe ‘Zevenhonderd Poperingse weggevoerden naar Duitsland 1940-1945’ te schrijven. Dankzij uniek archiefmateriaal wordt het vergeten oorlogsleed van de weggevoerden beschreven in 700 individuele biografieën. “Bovendien geven bijna?100 brieven van Joseph Logie en Frans Danneels, een aangrijpend, emotioneel en doordringend beeld van hun dagelijks leven”, zegt Klep.
“De vondst op zolder in de Boeschepestraat van brieven die Frans Danneels, mijn schoonvader, drukker en ondernemer in Poperinge, tijdens de oorlog aan zijn ouders schreef was mijn beginpunt. Ik vroeg mij af of er nog meer families in Poperinge brieven hadden bewaard en plaatste een advertentie. Alleen de familie Logie bleek nog brieven te hebben. Ondanks dat de weggevoerden ongeveer 10.000 brieven naar huis stuurden, zijn er (bij mijn weten) maar 100 over. Zij zijn integraal in het boek gepubliceerd”, legt Poperingenaar Paul Klep (77) uit. Hij is trouwens geboren in Breda.
Individuele biografieën
Hij werkte drie jaar aan zijn boek ‘Zevenhonderd Poperingse weggevoerden naar Duitsland 1940-1945’.?Het boek betreft de weggevoerden van de stad Poperinge en de fusiegemeenten (Reningelst, Krombeke, Roesbrugge-Haringe, Watou (met Abele en Sint-Jan-ter-Biezen) en Proven). “Het boek vertelt het verhaal van 700 Poperingse mannen en vrouwen die door de bezetter met geweld naar Duitse kampen werden gedeporteerd. Zij waren krijgsgevangenen, verplichte arbeiders of politieke gevangenen. Hun arbeid werd genadeloos geëxploiteerd. Dankzij uniek archiefmateriaal wordt hun vergeten oorlogsleed beschreven in 700 individuele biografieën.”
“Mijn doel is om de vage herinneringen van 700 families te concretiseren en in een brede context de omvang van de oorlogsellende scherp in beeld te brengen”
Geen herdenkingsmonument
“Jammer genoeg is er altijd veel te weinig aandacht geweest voor het lot van de gedeporteerden. Velen waren getraumatiseerd. Meestal zwegen zij. Ik lever een wetenschappelijk verantwoorde geschiedschrijving hierover. Mijn doel is om de vage herinneringen van 700 families te concretiseren en in een brede context de omvang van de oorlogsellende scherp in beeld te brengen. Tachtig jaar geleden kwam een einde aan de Tweede Wereldoorlog. De weggevoerden verdienen als gedeporteerden een apart herdenkingsmonument”, zo vindt hij.
Paul is emeritus hoogleraar economische en sociale geschiedenis (universiteit van Nijmegen 1980-2012). “Krijgsgevangenen waren een doorsnede van de bevolking. Verplichte arbeiders waren vaak gewone jongens: landarbeiders, fabrieksarbeiders en enkele zonen van boeren en middenstanders. Studenten moesten niet naar Duitsland, maar werkten een half jaar bij Belgische fabrikanten die aan de Duitsers leverden.”
Verklikken
Tot Pauls verbazing kregen heel wat weggevoerden na de oorlog te maken met een, naar zij mening, ‘onverdiende repressie’. “Je kon een aanvraag indienen om ‘erkend’ te worden als krijgsgevangene, verplichte arbeider of politieke gevangene. Een heleboel aanvragen werden echter geweigerd, merkwaardig genoeg wegens ‘vrijwillige arbeid voor de vijand aan militaire objecten’ in de periode vóór hun deportatie in 1943.? Volgens de wet moesten alle aanvragen geweigerd worden van jongens die in 1940-1942 als 18- of 19-jarige hadden gewerkt bij de aanleg van Duitse vliegvelden en verdedigingswerken in de streek van Poperinge en Noord-Frankrijk”, aldus Paul. “Veel van die jongens kwamen uit grote arbeidersgezinnen en waren door armoede en werkloosheid gedwongen. Hoewel ze in 1943-45 gedwongen weggevoerd waren naar Duitsland, kregen ze op deze manier geen erkenning.”
“Ook mijn eigen schoonvader vertelde eigenlijk niets, hoewel hij in barre omstandigheden in de oorlogsindustrie moest werken, vier bombardementen meemaakte en in een strafkamp had gezeten”
Wat Paul ook getroffen heeft, was het verklikken. “Er zijn heel wat weggevoerden geweest die verklikt zijn door familie, buren, bekenden, leden van pro-Duitse organisaties en dergelijke. Deze Vlamingen vertelden de Duitse politie waar verplichte arbeiders of verzetsmensen zich verborgen hadden. Zij werden na de oorlog als ‘zwarten’ beschouwd, natuurlijk. Soms werden op die manier heel wat jongens tegelijk opgepakt en gedeporteerd. Dat gaf na de oorlog soms grote spanningen.”
Grote zwijgzaamheid
“Tenslotte heeft de zwijgzaamheid van de weggevoerden mij getroffen”, zegt Paul. “Ook mijn eigen schoonvader vertelde eigenlijk niets, hoewel hij in barre omstandigheden in de oorlogsindustrie moest werken, vier bombardementen meemaakte en in een strafkamp had gezeten. In het boek ga ik in op wat de achtergrond van deze zwijgzaamheid van de weggevoerden is geweest. De meeste familieleden die contact met me opnamen wilden van mij weten of ik niet meer wist van hun (groot)vader, (groot)oom of andere familieleden: vader vertelde nooit iets. Mijn eerste doel met het boek is dan ook om de vage herinneringen van 700 families te concretiseren en om in een brede context de omvang van de oorlogsellende scherp in beeld te brengen”, zegt Paul.
“Mijn tweede doel is om het hele fenomeen van ‘deportatie’ als onderdeel van een oorlog tastbaar te maken. In het wereldnieuws komt het vaak aan de orde. Deportatie is echter ook hier heel dicht bij huis aan de orde geweest.” Behalve brieven en korte schetsen van de lotgevallen van 700 weggevoerden bevat het boek ook informatie over hun families, hun getuigen, hun vrienden, hun werk, hun verblijf in Duitsland enzovoort. De namen-index telt bijna 20 bladzijden en ongeveer 3.000 namen.
Het boek kost 22 euro en is te koop (na 5 mei) bij Standaard Boekhandel (Ieperstraat), Boekhandel Merlevede (Gasthuisstraat), Sako (Proven) en Standaard Boekhandel Ieper (Grote Markt).
The post Paul Klep?(77) onthult vergeten leed Poperingse weggevoerden tijdens WO II: “Mijn eigen schoonvader vertelde er niets over”? is provided by KW.be.
