Van 4 oktober tot 14 juni loopt in het In Flanders Fields Museum de tentoonstelling ‘Ontheemd. De Belgische vluchtelingen van de Eerste Wereldoorlog’. Naast de expo in de Lakenhallen, kan je de sporen van de vluchtelingen volgen op zes plaatsen in het stadscentrum.
“Tijdens de Eerste Wereldoorlog sloegen anderhalf miljoen Belgen op de vlucht. Dat komt neer op één op de vier Belgen. Te voet, met de trein, per boot of met paard en kar: ze namen mee wat ze konden dragen. Zonder te weten of en wanneer ze ooit zouden terugkeren”, verhaalt Stephen Lodewyck, directeur In Flanders Fields museum. “Zo’n 600.000 Belgen verbleven jarenlang in het buitenland, vooral in Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Duizenden werden onder dwang geëvacueerd door militairen aan beide zijden van het front. De terugkeer na de oorlog verliep moeizaam. Sommigen keerden nooit terug. In de expo ontdek je meer dan 40 verhalen van Belgische vluchtelingen uit de Eerste Wereldoorlog. Negen hedendaagse illustratoren verbeelden hun getuigenissen, terwijl een audiogids je onderdompelt in deze persoonlijke geschiedenissen. Documenten, foto’s en objecten maken het verleden tastbaar.”
Voelbaar tot vandaag
“De expo ‘Ontheemd’ biedt ruimte aan verhalen die te lang onderbelicht zijn gebleven. Als stad en museum vinden we het belangrijk om ook minder bekende hoofdstukken uit onze geschiedenis onder de aandacht te brengen”, aldus schepen Emmily Talpe, schepen van Musea.
Annick Vandenbilcke, wetenschappelijk medewerker In Flanders Fields Museum: “In deze expo vertelt het In Flanders Fields Museum het verhaal van de Belgische vluchtelingen van de Eerste Wereldoorlog aan de hand van personenverhalen. Deze werden geselecteerd uit de museumcollectie of werden door het publiek aan ons gedeeld. We vroegen negen illustratoren om die verborgen verhalen weer zichtbaar te maken.”
Pieter Troch, wetenschappelijk medewerker In Flanders Fields Museum: “Anderhalf miljoen Belgen ontvluchtten het geweld van de Eerste Wereldoorlog. Dat is een vierde van de toenmalige bevolking. De impact van die ontheemding overstijgt generaties en is tot vandaag voelbaar.”
Medewerking van het publiek
“Het In Flanders Fields Museum is ervan overtuigd dat bijna elke Belgische familie een vluchtverhaal van de Eerste Wereldoorlog in de familiegeschiedenis heeft”, vervolgt Stephen Lodewyck. “Daarom lanceerde het museum in 2024 een publieke oproep om getuigenissen van de Eerste Wereldoorlog te delen. Wekelijks worden één of meerdere verhalen gedeeld met het museum. Al die bijdragen krijgen een plek op een grote wand in de tentoonstelling. Die groeit mee met de verhalen van de expo: ook verhalen die tijdens de looptijd binnenkomen, worden toegevoegd.”
“Als sinds het prille begin van het In Flanders Fields Museum delen bezoekers en nabestaanden persoonlijke verhalen met het museum. Door die getuigenissen groeit het collectieve geheugen van de Eerste Wereldoorlog dag na dag. Ook voor de expo Ontheemd was de inbreng van het publiek cruciaal om een breder en dieper inzicht te krijgen op deze onderbelichte periode.”
“Naast de publieksoproep verzamelt het museum ook getuigenissen via diepte-interviews met mensen die zelf actief op zoek gingen naar sporen in hun familiegeschiedenis. Schrijver zoals Jeroen Olyslaegers en Anne Provoost deelden eerder al hun ervaringen. In het voorjaar van 2026 organiseert het museum bovendien een internationale conferentie rond het thema van ontheemding tijdens de Eerste Wereldoorlog. Wie nog foto’s, brieven, dagboekfragmenten, objecten of herinneringen van een familielid dat tijdens de oorlog op de vlucht sloeg, kan die delen met het In Flanders Fields Museum.”
Uitgewerkt aanbod voor scholen
“Voor scholen is er een uitgewerkt educatief programma”, vervolgt Wouter Sinnaeve, educatief medewerker In Flanders Fields Museum. “Klassen kunnen kiezen voor een klassiek begeleid bezoek aan de tentoonstelling of een volledig dagprogramma. Dit programma combineert een interactieve rondleiding met de theatervoorstelling ‘Speel niet speelgoed’ van het jonge theatercollectief Compagnie Gérard. Deze voorstelling, opgevoerd in de Kazematten onder de Ieperse vestingen, geeft een stem aan historische en actuele vluchtverhalen en nodigt leerlingen uit tot reflectie. Na afloop volgt een gesprek met de acteurs.”
“De expo is inbegrepen in het toegangsticket van het In Flanders Fields Museum, ook voor leerlingen en biedt een unieke kans om via persoonlijke verhalen, illustraties en authentieke objecten een onderbelicht maar belangrijk deel van onze geschiedenis te verkennen. Ook volwassen groepen kunnen de tentoonstelling bezoeken met gids.”
Meer informatie vind je op: www.inflandersfields.be.
The post Tentoonstelling ‘Ontheemd’ in het In Flanders Fields Museum brengt verhaal over de Belgische vluchtelingen van de Eerste Wereldoorlog is provided by KW.be.
