Oud-IJslandvisser Laurens Maertens tekende in zijn boekje ‘De laatste golf van de Pelagus’ het verhaal op van de toen 16-jarige scheepsjongen Bart Gulpen die het zeedrama overleefde. De O.202 liep 43 jaar geleden op de klippen in de IJslandse wateren. De ramp kostte aan vier betrokkenen het leven.
Begin januari 1982 verlaat de O.202 Pelagus haar thuishaven voor haar laatste fatale reis naar de rijke visserijgronden rond IJsland. Daar loopt het vaartuig op de klippen. Twee van de acht bemanningsleden en twee IJslandse redders komen om. De toen 16-jarige scheepsjongen Bart Gulpen kan gelukkig het dramatische gebeuren navertellen.
Tot vandaag valt het relaas van de scheepsramp enkel te lezen in een verslag van de Onderzoekraad voor de Zeevaart. Het werd in 2017 wel door de IJslander Ottar Sveinsson te boek gesteld. Nu brengt Laurens Maertens het getuigenis van Bart voor het eerst in het Nederlands uit. Beiden hebben er tientallen reizen naar het Hoge Noorden opzitten. Toen de ramp zich voordeed op 21 januari 1982 was Laurens met de O.81 John ook aan het vissen in de IJslandse wateren. Zelf was Bart 18 jaar visser en is nu al 26 jaar op buitenlandse missies actief bij zeebouwer Deme.
De feiten
De O.202 Pelagus kampt al een paar dagen met een sputterende motor als op 19 januari 1982 in de late ochtend aan boord een motortcylinder het begeeft en het schip stuurloos blijkt. Alle pogingen tot herstel blijven vruchteloos en schipper Gustaaf Brys roept de hulp in van de O.129 Amandine die in de omgeving vist. Bij de hulpoperatie wordt echter de duim van een Portugese matroos afgerukt. De gewonde wordt aan wal gebracht en de Amandine neemt de Pelagus op sleeptouw naar een haven op de Vestmanneilanden. Er wordt sleephulp gevraagd aan de lokale reddingsdienst, maar die wil de klus pas klaren bij het ochtendgloren. Dus besluiten beide Oostendse schippers op eigen risico op sleep de haven binnen te lopen.
Een paar mijl voor de kust breekt helaas een schakel van de sleeptros en loopt de O.202 op de rotsen. Het reddingsteam van het eiland probeert de achtkoppige bemanning te evacueren. Vier bemanningsleden kunnen via een lijn het schip verlaten, maar matroos Patrick Maes en scheepsjongen Gilbert Stevelinck komen bij die operatie om het leven. Samen met twee heldhaftige IJslandse redders, onder wie een dokter, worden zij door de inbeukende golven meegesleurd.
Boos op schipper
Bart herinnert het zich allemaal als de dag van gisteren: “Eerst kwam ik in een reddingsvlot terecht samen met Patrick Maes, maar een grote golf deed het vlot kapseizen en mijn kameraad Patrick verdween voor mijn ogen in de ijskoude golven. Dankzij mijn reddingsvest kon ik me weer aan boord hijsen van de O.202 en duurde het nog zeven uur voor ik via een lijn vanaf de voorsteven van het schip veilig aan wal stond.”
Schipper Gustaaf Brys, die al als derde bemanningslid het schip in nood heeft verlaten, krijgt van de Onderzoekraad gedurende een maand een schorsing van zijn brevet als schipper 1ste klasse en dient ook de gerechtskosten te betalen. “Waarom onze schipper al als derde man het schip verlaten heeft, is voor mij nog altijd een raadsel”, zegt Bart die vandaag zelf schipper is bij Deme en de wereldzeeën trotseert. “Als schipper of kapitein zorg je toch eerst voor de veiligheid van de bemanning en ga je pas als laatste van boord!”
Vijf jaar na dit drama monsterde Bart aan op de O.118 Dandy. Bij het vissen in de omgeving van het drukke Dover Street wordt de O.118 midscheeps aangevaren door het vrachtschip Osaka Bay dat zonder verpinken haar koers verderzet. Bart Gulpen: “Ik werd over boord geslingerd en kon uiteindelijk toch naar het drijvend reddingsvlot zwemmen.” Kort daarop solliciteert Bart bij zeebouwer Deme.
Auteur Laurens Maertens schreef eerder al Het echte leven aan boord van de Amandine en geeft ook lezingen over zijn leven in de visserij.
‘De laatste golf van de Pelagus’ is rijk geïllustreerd, telt 38 pagina’s, is uitgegeven in eigen beheer. Te koop in brasserie Rubens, Visserskaai 44 of via [email protected].
The post Scheepsramp met O.202 Pelagus van 1982 voor het eerst neergeschreven: “Mijn kameraad verdween voor mijn ogen in de ijskoude golven” is provided by KW.be.
