Ooit was De Visscherie in Oostrozebeke een naam als een klok in de ruime regio. De bekende feestzaal was het decor voor honderden huwelijken, jubilea of andere festiviteiten. Nu prijkt er aan de voorzijde van het domein een luxueus appartementencomplex, maar Els Snick neemt ons graag mee naar de hoogdagen van de plek waar ze opgroeide en haar ouders alles in goede banen leidden. Wat begon als het neerschrijven van een familiekroniek mondde uit in de ontdekking van een donker kantje van die bijzondere locatie. Of hoe de omstreden priester-collaborateur Cyriel Verschaeve er ooit zijn eigen villa kreeg en door de eerste eigenaars kon uitgroeien tot het boegbeeld van de Vlaamse beweging.
Van erfgoed tot publiek park
De Visscherie duikt tegenwoordig in krantenkoppen op als het gaat over de plannen van de gemeente om de voormalige tuin van de feestzaal als publiek park open te stellen. Die calvarietocht is reeds enige jaren bezig, maar het einde is stilaan in zicht. Het is in dat stukje groen dat ik Els voor de tweede keer ontmoet, om het uitgebreid te hebben over de luisterrijke familiegeschiedenis die ze nu te boek stelt. In het dagelijks leven is ze docente Duits aan de UGent. Onze eerste ontmoeting dateert van 2017, toen ze een oproep lanceerde naar verhalen en getuigenissen over de hoogdagen van De Visscherie.
Haar ouders Oswald en Monique baatten de feestzaal tussen 1970 en 1992 uit en gaven daarna de fakkel door aan de familie Tack. Die zette de activiteiten nog een tiental jaar verder, tot ze de handdoek gooiden. Nu prijkt er aan de voorzijde van het domein een luxueus appartementencomplex, maar voor die herbestemming waren er nog enkele jaren waarbij de restanten van De Visscherie ten prooi vielen aan verval en vandalisme. “Dat moesten mijn ouders helaas met lede ogen aanzien, want ze waren verhuisd naar een nieuwbouwwoning naast de feestzaal”, opent Els haar verhaal. “Ook ik had het daar moeilijk mee. Toen het moment van de sloop dan toch dichterbij kwam, besloot ik er – samen met wie dat wenste – nog een laatste keer herinneringen op te halen en een erfgoedwandeling te organiseren. Het werd een memorabele avond vol warme verhalen. Ik ben er samen met mijn vier zussen opgegroeid, maar daarnaast hebben ook talloze families er mooie tijden beleefd. Dat was voor mij de aanzet om in die rijke familiegeschiedenis te duiken en er een boek aan te wijden.”
Pracht en praal, maar ook gemis
Els beschrijft haar jeugd in het statige gebouw langs de Stationsstraat in haar boek als een mengeling van pracht en praal, afgewisseld met periodes van hard werken, maar ook momenten waarop ze haar ouders door hun kenmerkende West-Vlaamse ondernemersmentaliteit vaak moest missen. “Ik werd er grotendeels opgevoed door personeelsleden zoals kok Etienne en poetsvrouw Dina, die als een tweede moeder voor me was. De vele uren die ik met hen doorbracht deden me inzien hoe geprivilegieerd ik was en dat vormde me tot de persoon die ik nu ben. Het was er echt een ‘trouwfabriek’, met koppeltjes die er aan de lopende band hun ja-woord kwamen vieren. Vaak leverde dat prachtige feesten op, maar evengoed was het ‘van moeten’ of kon het bruidspaar de rekening niet betalen en vloeiden er tranen. Ik had er een haat-liefdeverhouding mee.”
Ze schetst in het boek ook een portret van haar ouders. “Mijn vader was er de perfecte gastheer en leidde alles in goede banen, mijn moeder had een tomeloze energie en stond in voor bijvoorbeeld de gerechten en wijnen, maar ook voor de bloemen op tafel. Ze vormden een goede tandem, in combinatie met de vijftien vaste personeelsleden en nog eens evenveel losse werkkrachten. De keerzijde van de medaille was dat ze het immer druk hadden en we hen niet veel zagen, al kwamen we nooit iets tekort.”
De schaduw van Cyriel Vershaeve
Op de erfgoedwandeling die alles in gang zette, kreeg Els echter ook opmerkingen over een heel ander historiek die aan de plek verbonden was. “De Visscherie was eerst een statig herenhuis dat in handen van de brouwersfamilie Lootens was”, verduidelijkt ze. “Broer en zus Jozef en Maria Lootens waren de laatste eigenaars voor mijn ouders er met een feestzaal begonnen. Het bleek dat de vier een fascinatie deelden voor priester-dichter Cyriel Verschaeve. Die verguisde, maar in sommige kringen nog steeds bejubelde onderpastoor stond mee aan de wieg van de Vlaamse beweging, maar collaboreerde in de Tweede Wereldoorlog ook met de Duitsers en werd nadien zelfs bij verstek ter dood veroordeeld. Hij stierf enkele jaren later in ballingschap in Oostenrijk. Het waren broer en zus Lootens die hem in de jaren ’20 een buitenhuis aanboden, in de vorm van een cottage-achtige villa in hun tuin. Voor mijn ouders er later een feestzaal van maakten, was het decennialang een kunstenaarskolonie, waar Verschaeve en gelijkgezinde artistiekelingen samen kwamen.”
“Voor mij was de sloop de aanzet om in die rijke familiegeschiedenis te duiken en er een boek aan te wijden” – Els Snick
Dat net die Verschaeve vertoefde op de plek die later zou uitgroeien tot de feestzaal van haar ouders, liet Els niet los. “Ik ontdekte naast mijn familiekroniek een verhaallijn van een heel andere aard, eentje die onlosmakelijk met de eerste verbonden raakte en finaal ook een grote rol in mijn boek ging spelen. Hoe was Verschaeve hier terechtgekomen? Wat spookte hij er allemaal uit? De connectie met de familie Lootens ging diep, zo blijkt. Naast de villa richtte Jozef later ook een uitgeverij voor hem op, om zijn werk dat hij nergens anders gesleten kreeg, wel te publiceren. Na Verschaeves dood bestelde en betaalde hij zelfs een biografie die de mythe achter de man grotere proporties geeft. Mijn ouders hadden in die zin ook respect voor Verschaeve, maar het was geen adoratie en ze deelden zijn radicale ideologie niet. Het gedeeld Vlaams-nationalisme zal echter wel een rol gespeeld hebben in de kans om het domein over te mogen kopen.”
Els is stellig in haar boek: zonder Lootens zou er geen sprake zijn van een verheerlijking van Verschaeve in sommige kringen. “Door een goed uitgekiende marketingcampagne maakten ze toen van hem een vedette”, zegt ze. “Al dat onderzoek en de vele info die vrij kwamen, gaven mijn boek een heel ander – maar niet minder interessant – elan. Het werd een persoonlijke zoektocht naar de banden tussen mijn familie en de familie Lootens.”
De collaboratie-kwestie en heel wat meer details over De Visscherie, zoals de periode waarin het een kuuroord was of portretten van poetsvrouw Dina en kok Etienne, passeren de revue in het 292 pagina’s tellende boek, dat uitgegeven is bij Van Oorschot en nu verkrijgbaar is. Els stelt haar boek op donderdag 2 oktober voor in de Sint-Amanduskerk in Oostrozebeke, met auteur Jeroen Olyslaegers die haar als gastheer zal interviewen. De toegang is vrij. Aanmelden kan via www.oostrozebeke.be/lezing-els-snick. Op 27 september is ze te gast in Oostende en 1 en 30 oktober komt ze ook langs in Kortrijk. Op 26 oktober is ze in dezelfde stad voor een podcast te gast op Boektopia.
The post “Familiekroniek werd zoektocht naar rol van omstreden priester-collaborateur op domein van mijn jeugd”: Els schrijft boek waarin ze De Visscherie herontdekt is provided by KW.be.
