“Laten we zeggen dat ik geleidelijk aan een beter mens word.” Johan Vande Lanotte zegt het met een glimlach. Volgende week, zondag 6 juli, wordt de socialistische eminentie 70 jaar. Een mijlpaal die wij niet zomaar laten passeren. Voor één keer laat de doorgaans koele kikker in zijn ziel kijken. Een ontspannen, maar ook emotioneel gesprek over leven en dood, reizen en verlies…
Twee jaar geleden is Johan Vande Lanotte verhuisd naar Bredene. “Niet om strategische redenen, zoals sommigen denken”, zegt hij, terwijl hij koffie schenkt in zijn nieuwe woonst. “Wel omdat ik een platbouw wou. Mijn knieën hebben al wat afgezien, ook door het basketbal, en ik wou niet wachten tot ik niet meer uit de voeten kon. Het is trouwens amper honderd meter verder, maar toevallig lag daar net de gemeentegrens. Toch is het wennen, moet ik toegeven. In Oostende woonde ik in een rijhuis in de Vuurtorenwijk, een volkse en levendige buurt. In de wijk waar ik nu woon, hier in Bredene, staan vooral villa’s en is het toch rustiger.”
We zitten hier omdat u straks 70 jaar wordt. Hoe kijkt u daar zelf naar?
“Wat zei uw fotograaf daarnet, toen hij het hoorde? Oei! Dat zegt alles. (lacht) Ik heb daar wel moeite mee, ja. Oké, er zijn ook voordelen. Als je al een status hebt opgebouwd en je komt een vergadering binnen, wordt er geluisterd naar je. Of men doet tenminste alsof. Dat is niet het geval als je aan het begin van je carrière staat. Maar anderzijds is het toch… (stil) We zijn aan het aftellen, hé. Je moet daar niet flauw over doen. Hoeveel heb ik nog? Maximaal 20 jaar? Als het goed gaat. Gelukkig ben ik gezond, op die krakende knieën na. Ik leef ook gezond, bewust.”
Misschien iets dat hoop kan geven: ook de nieuwe paus wordt deze zomer 70 en hem noemen ze een jong veulen.
(schatert het uit) “Dat is waar. Hij ziet er ook fris uit. Wellicht is ook hij bezig met gezonde voeding en zo. Probeer eens een dubbelinterview te regelen. Ik zou hem willen vragen hoe hij de slachtoffers van de kerk gaat helpen.” (grijnst)
Ga ik doen. Als politicus was u iemand die razendsnel dacht, handelde en leefde. Is dat al een beetje veranderd?
“Ik ben iets rustiger geworden, maar veel zal het niet schelen. De mensen die met mij werken, vinden mij nog altijd rusteloos. Ik heb het nadeel dat ik niet kan stilzitten. Ik ben ook niet goed in grote beschouwingen maken over het leven. Ik ben van het idee: doe wel en zie niet om. Als ik iets doe, ben ik heel kritisch voor mezelf. Maar later kom ik daar niet meer op terug.”
Vandaag wil ik dat toch doen. Bent u een gelukkig man als u terugblikt op de eerste 70 jaar?
(denkt na) “Voldoende, ja. Maar ik ben daar niet uitbundig over. Ik ben te veel bezig met allerlei dingen, te veel bekommerd om allerlei dingen, om uitbundig te zijn. Het is oké en dat is goed voor mij.”
Wat maakt uw geluk? Is dat uw werk?
“Mijn goesting kunnen doen: dat is voor mij het belangrijkste. Ik moet kunnen doen wat ik zelf wil. Dat wil niet zeggen dat ik niet luister naar anderen. Maar uiteindelijk doe ik wel mijn gedacht. Werk is natuurlijk belangrijk, maar even belangrijk zijn de kinderen en kleinkinderen. Daar ben ik ook mee bezig, weliswaar op mijn manier. Dat wil zeggen: chaotisch, onregelmatig. (lacht) Ik ben niet iemand die hen elk weekend opzoekt, of vraagt om elk weekend naar mij te komen. Ik ga wel graag eens op restaurant met hen. Of ik heb graag dat een kleinkind hier komt logeren. Ik heb er intussen twaalf, een hele hoop.”
“Ik heb meer talent om te werken dan om een goed persoonlijk leven uit te bouwen”, zei u ooit.
“Dat is absoluut zo. Als mens heb ik enkele beperkingen. Ik besef dat. (denkt na) Mijn empathisch vermogen is niet zo groot. Ik probeer daaraan te werken. Ik was ook geen modelvader. Daarvoor was ik te weinig aanwezig. Dat is wel aan het verbeteren. Ik vind het belangrijk dat ik iets beteken in hun leven. Ik ga nu met elk van mijn kinderen op reis, zodat ze later iets moois onthouden van mij. (fijntjes) Laten we zeggen dat ik geleidelijk aan een beter mens word. Zeker toen ik vicepremier was, was het extreem druk. Marijke, mijn vrouw die helaas vroeg gestorven is, kwam soms op zaterdag bij mij staan en zei dan: Dossier 750 wil u even spreken. (lacht) Maar na tien minuten dwaalde mijn hoofd alweer weg. Daarom zeg ik dat ik mijn beperkingen heb. Met het ouder worden leer je wel uit je fouten. En wat ook is: als minister leef je in een machtsbubbel, hoe goed je je ook probeert af te schermen. Je kan daar niet aan ontsnappen. En dat heeft impact op wie je bent.”
“De provincieraad is geen politiek voor mij. Dat is vrijetijdsbesteding”
U noemt uw vrouw Marijke. U hebt uw portie verlies wel gekend in uw leven.
(knikt) “Vooral toen ik jong was. Dat heeft mij zwaar getekend. (stil) Dat mijn ouders intussen gestorven zijn, is de normale gang van zaken. Maar ik heb ook een klein broerke dat bijna onmiddellijk na de geboorte gestorven is. En dan mijn oudste broer: hij was 24 jaar en kreeg leukemie. Na acht weken was hij weg. Ik was toen 18, ik heb héél lang nodig gehad om dat te verwerken. Dat heeft eigenlijk geduurd tot mijn eerste kind geboren was en tot ik zeker wist dat ze zou blijven leven. Tot dan ging ik ervan uit dat al wie je lief hebt, doodgaat. Ook mijn schoonbroer was op jonge leeftijd overleden. Een auto-ongeluk. (stil) Weet je wat ik voelde? Wrok tegenover de maatschappij. Vandaag worden we opnieuw geconfronteerd met ziekte in de familie – weer bij een jonger iemand. Ik voel dat het mij opnieuw verlamt. (even moeilijk) Ik moet me behoeden om niet te hervallen in die wrok. Ik ben daar echt mee bezig. Als ik mijn kinderen, schoonkinderen en kleinkinderen samen tel, kom ik aan zowat 25 mensen. Ik besef nu dat er statistisch een kans is dat iemand van hen sterft vooraleer ik sterf. (zwijgt even) Ik ben daar bang voor.”
Waarom wrok? Kan u dat zeggen?
“Omdat het niet rechtvaardig was. (stil) Mijn broer stierf in 1973. Van palliatieve zorgen was er toen nog geen sprake. Hij had zo’n afgrijselijke pijn. Misschien dat onze vriend de paus kan uitleggen waarom dat nodig is, maar ik niet. Het doodgaan was zo’n marteling. Die hulpeloosheid was zo schrijnend. Dat leidde tot die wrok. Ik wou rebelleren tegen de maatschappij. Dat was trouwens de tijd van mei 68.”
Bent u zelf bang voor de dood?
“Dat houdt mij wel bezig, ja. Vooral het doodgaan zelf. Hoe zal ik daarmee omgaan? Ik weet dat niet. Gelukkig kennen wij intussen wel al palliatieve zorgen.”
In de paars-groene regering-Verhofstadt was u een van de trekkers van de eerste euthanasiewet. Zou u dat zelf overwegen?
“Ja. Maar ik heb nog geen wilsverklaring getekend. Dat is dom van mij. Je mag daar niet mee wachten. Dat is trouwens ook wat ik aan de mensen zeg als ik daarover een lezing geef. Ik ben daar voorstander van. Ik ga daar dus dringend tijd voor moeten maken, om de papieren eens grondig door te nemen. Ik vind ook dat euthanasie moet mogelijk worden voor mensen met dementie en dat je dat vooraf moet kunnen bepalen. Wat heb je nog aan je leven als je echt zwaar dementerend bent? Als je je kinderen niet meer herkent? Ik wil dat niet. Ik wil dat ook mijn kinderen niet aandoen.”
“Ik heb nog geen wilsverklaring getekend. Dat is dom van mij. Je mag daar niet mee wachten”
Gelooft u in leven na de dood?
“Neen, helemaal niet. Het zal alleen as zijn dat van mij overblijft. Mijn ouders en mijn broer hebben een begraafplaats in Stavele, waar ik geboren ben. Ook de urne van Marijke staat daar. Er is daar ook een plaats voor mij gereserveerd.”
Wat mag er op uw graf komen te staan? Machtspoliticus pur sang?
(lacht) “Naam en datum en that’s it.”
Laten we eens naar het werk kijken. Doorgaans zijn mensen die 70 worden, met pensioen. Is dat iets waar u aan denkt?
“Soms. Maar zolang het maar één keer om de zeven dagen is, valt het mee. Al neem ik de laatste tijd toch te veel hooi op mijn vork, voel ik. Ik ben advocaat (bij Van Steenbrugge Advocaten, red.), ik ben voorzitter van onze lokale Vooruit-afdeling hier, ik zit in de provincieraad en ik doe weer wat meer voor het basketbal. Ik ga binnenkort iets moeten afbouwen, maar ik weet nog niet wat. Ik ben nog heel graag advocaat, zeker als ik win. Als ik verlies, lig ik daar wakker van. Daar kan ik nog altijd niet tegen.”
Anderzijds: dat wij 70 associëren met pensioen, is misschien ook jammer?
“Dat is zo. De vraag is natuurlijk welk werk je gedaan hebt. Ik heb nooit zware fysieke arbeid gedaan. Dat maakt dat je langer kan werken. Bovendien heb ik altijd mijn goesting gedaan, ik heb altijd gedaan wat ik graag wou. Dat is een ongelooflijke luxe. Waarom zou ik dan stoppen? Het is niet zo dat ik ernaar uitkijk om dagenlang niets te doen. Een dag op het strand liggen? Ik zou gek worden. Gelukkig zijn er mensen die dat wel graag doen, want het toerisme hier draait daarop. Maar ik zou dat niet kunnen.”
In Amerika is een man van 79 president. Is dat mooi of overdreven?
“Het probleem van Trump is niet zijn leeftijd, wel wat hij allemaal doet. In West-Europa kijken we daar inderdaad anders naar. Toen Di Rupo premier was, werd er al over zijn leeftijd gesproken. En hij was nog maar 63. Dat zit in onze cultuur. Dat is eigenlijk wel spijtig, ja.”
Wat mij verraste, was dat u begin dit jaar uw zetel in de provincieraad opnam.
“Ja, jong! (lacht) Dat was eenjoke van de partij, hé. Ik wist zelfs niet dat ik op die lijst zou staan. Plots kreeg ik dat te horen. Dat was op het congres. Ik was daarnaartoe gegaan omdat er nadien een barbecue was. (lacht) Echt waar, hé! Maar goed, dan werd ik dus verkozen. Jurgen Vanlerberghe (gedeputeerde voor Vooruit, red.) vroeg mij om enkele jaren te zetelen en de nieuwe mensen te helpen. Maar ik ga daar dus geen zes jaar zitten.”
Maar was u niet gestopt met politiek?
“Dat is geen politiek voor mij. Dat is vrijetijdsbesteding. Ik ga daarnaartoe, ik volg enkele dossiers op en ik help de jonge mensen. Let op: zolang ik daar zit, doe ik wel mijn werk, hoor. Ik zeg ook mijn gedacht als ik dat nodig vind. Ze doen ermee wat ze willen. Maar je kan dat niet vergelijken met hoe ik destijds lokaal en nationaal aan politiek deed.”
Kan u daar meerwaarde bieden?
“Jawel. Neem het marien ruimtelijk plan. De provincie moet daar een advies over geven. Wat zie ik? Dat er geen plek voorzien is voor het Oostendse bedrijf dat drones maakt. Ik heb dat aangekaart bij de deputatie en ik volg dat verder op. Idem voor het maritiem museum van Oostende. Ik blijf dat op tafel leggen.”
Tot slot: wat mooi is aan 70 jaar zijn, is dat je je dromen niet meer hoeft uit te stellen. Wat staat bovenaan uw bucketlist?
(denkt na) “De volgende reis met een van de kinderen. Dat zal volgend jaar in december zijn, naar Thailand. Al is de bestemming voor mij van geen tel. Ik wil daar vooral connectie voelen met de familie. Met mijn oudste dochter en haar gezin zijn we naar Canada geweest, met mijn oudste zoon naar Cuba. Ik stel hen een bedrag ter beschikking en zij regelen alles. Dat zijn prachtige ervaringen, ook voor de kleinkinderen. Op zo’n reis leer je elkaar kennen. (stil) Ik zou het fijn vinden als zij zich later herinneren wie de mensen waren die hen omringden toen ze klein waren.”
The post “De dood houdt mij bezig, ja”: Johan Vande Lanotte wordt 70 en laat in zijn ziel kijken is provided by KW.be.
