Yvonne Vyncke (89), destijds adjunct-conservator van het Stedelijk Museum in het Feest- en Kultuurpaleis, is een kroongetuige in de podcast Salut James over de roof van drie Ensors uit het museum in 1978. Deze en volgende dinsdagen 17 en 24 juni komen de laatste twee afleveringen online, maar eerst getuigt Yvonne ook bij ons, kwiek en met zin voor nuance. “Een boeiende en waarheidsgetrouwe podcast met een hoog thrillergehalte”, vindt ze.
Yvonne Vyncke beleeft het allemaal opnieuw bij het beluisteren van de podcast van Oostendenaars Stefaan Kerger en Ronald Verhaeghen, waar ze zelf aan meewerkte. “Mijn levensgezel Frank Edebau (1915-1987) was van 1945 tot 1980 conservator van het Stedelijk Museum op het Wapenplein. De volledige collectie ging bij de bombardementen in 1940 in vlammen op, dus moest hij na de oorlog weer van nul beginnen. Zelf was ik adjunct-conservator en maakte de roof en de nasleep ervan mee. Frank en ik werden op de hoogte gebracht van de diefstal door suppoost wijlen Jacques De Brauwer, die aan de hele affaire later nog een diepe depressie overhield.” 1 april bleek voor één keer geen grap.
Bijna 50 jaar na de Oostendse kunstroof van de eeuw en het beluisteren van de podcast, koestert Yvonne opvallend veel sympathie voor de dief van de drie Ensors: “Het moet zeker iemand ik vermoed zelfs een Fransman geweest zijn met een groot Ensoriaans gevoel voor humor. Een kunstkenner met respect voor Ensor ook, die de artistieke en ook commerciële waarde van de gestolen werken kende. Ik blijf erbij dat hij de stad en het schepencollege een hak heeft willen zetten met zijn inbraak: ‘Heren, jullie museum is onvoldoende beveiligd. Doe er iets aan.’”
Intocht van Christus
Zelf blijft ze er tot vandaag van overtuigd dat de dief niet tegen de gevel opkroop met een touw, maar zich na openingstijd ongezien in het museum liet opsluiten. “Met drie zo’n schilderijen onder de arm ontsnap je niet via een koord uit het gebouw zonder de werken te beschadigen”, vindt ze.
“Een paar maanden voor de inbraak kreeg het museum een alarminstallatie omdat in die periode De intocht van Christus in Brussel, het bekendste schilderij van Ensor, ook tijdelijk in het museum geëxposeerd werd”, herinnert Yvonne zich. “Het werk was pas terug van een expo in Japan en de stad kreeg de kans het te kopen voor 100 miljoen frank (2.478.990 euro), waarvan 60 procent gesubsidieerd door de federale overheid. Maar de schepen van Cultuur – nee, ik noem geen namen was niet geïnteresseerd!” Gelukkig was burgemeester Adolf Van Glabbeke enkele decennia vroeger wel alert en kunstminnend genoeg om Ensors Bloemenhoed te kopen voor zo’n 500.000 frank (12.395 euro). Dat gebeurde op voorstel van Frank, ondanks de te verwachten tegenstem van de socialistische oppositie, met name van gemeenteraadslid en latere schepen en senator Henri Edebau, Franks vader. Waarop Van Glabbeke, tot algemene hilariteit, ironisch repliceerde: “Meneer Edebau, ik heb meer vertrouwen in de kunstexpertise van uw zoon Frank dan in die van jou.”
Losgeld
En niet zonder schroom en respect voor haar Frank vertelt Yvonne, off the record, dat haar man zo ontdaan was van die drievoudige diefstal dat hij sterk overwoog om zelf het losgeld op tafel te leggen: “Ik vertel dit nu voor het eerst: hij is naar de bank gestapt om daarvoor een lening aan te gaan. De stadssecretaris en twee mensen van de bank hebben hem dit idee uit het hoofd kunnen praten op een bijeenkomst op het stadhuis.” Na enig beraad stemt Yvonne toch toe om, met die authentieke anekdote, het al wonderlijke verloop van de roof nog meer te documenteren.
Yvonne kijkt alvast uit naar de resterende afleveringen van Salut, James. Toch vissen we even naar wat detailkritiek bij deze positief kritisch ingestelde luisteraar (en medewerkster) aan de podcast: “Stefaan heeft het over het te grabbel gooien van een vierde schilderijtje (Vue sur le Fort Napoleon) dat een wakend politieagent ‘s nachts uit het museumdepot had verduisterd. En kunstenaar William Sweetlove doet denigrerend over beschimmelde etsen. Die waren wel netjes ingelijst en in kisten verpakt om naar expo’s te kunnen reizen. Maar nog eens: Stefaan en Ronald leverden fantastisch werk. Zij hebben de kunstroof van de vergetelheid gered. Natuurlijk kijk ik nu uit naar de laatste afleveringen. Maar ik denk toch dat we uiteindelijk nooit zullen weten wie de dief was. Het zal een Ensoriaans mysterie blijven.”
De podcast Salut James komt uit op het platform van de krant De Standaard. Op dinsdag 24 juni is de laatste aflevering te horen. Je kan de podcast ook te beluisteren op Radio Noordzee ,telkens op dinsdag om 19 uur op 105 FM of via www.radionoordzee105.be.
The post Yvonne Vyncke getuigt over Ensorroof van 1978 in podcast: “Het zal een Ensoriaans mysterie blijven” is provided by KW.be.
