Het lijkt een ver-van-ons-bedshow, maar vrouwenbesnijdenissen worden ook in West-Vlaanderen een steeds groter probleem. Duizenden vrouwen in onze provincie waren al het slachtoffer van de gruwelijke praktijk of dreigen die nog te moeten ondergaan. “Een besnijdenis wordt aangepakt als een feest, maar achteraf zit je met de miserie.”
Het aantal meisjes en vrouwen in ons land dat besneden is of het risico loopt besneden te worden, is op tien jaar verdubbeld. Het gaat volgens schattingen van de federale overheidsdienst Volksgezondheid en het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen al om 35.000 getroffen individuen.
Vrouwenbesnijdenis is een van de meest extreme vormen van genitale verminking, waarbij de clitoris en/of de schaamlippen worden weggesneden. In de meest ernstige gevallen wordt de vaginale opening zelfs toegenaaid, met enkel een heel kleine doorgang voor bloed en urine. De praktijk komt voornamelijk voor in Afrikaanse culturen (denk aan Burkina Faso, Mali, Soedan, Egypte, Eritrea…, red.), maar ook in bepaalde Aziatische landen.
Risicosituaties herkennen
Maar het probleem wordt ook in West-Vlaanderen steeds groter. In onze provincie zou het al om 3.000 meisjes en vrouwen gaan, vooral in de Somalische en Guinese gemeenschappen. “Lang was dit vooral een probleem van grootsteden als Brussel. Maar nu de diversiteit in West-Vlaanderen groeit, wordt ook de problematiek van besnijdenissen groter”, zegt Katrien De Koster, coördinator van de vzw Gams België. Deze organisatie wil voorkomen dat meisjes en vrouwen in ons land nog besneden worden. Onlangs nog kreeg de vzw 5.000 euro van Hart voor West-Vlaanderen, een initiatief waarmee Het Streekfonds projecten voor kinderen en jongeren in kwetsbare situaties steunt.
Momenteel loopt er een campagne om het thema onder de aandacht te brengen bij hulpverleners en sociale organisaties, die ook uitgenodigd worden om bij vzw Gams een gratis opleiding te volgen. “Hoe sneller risicosituaties herkend kunnen worden, hoe meer meisjes en vrouwen bij ons terecht kunnen komen.”
Grote gevolgen
Vzw Gams gaat in eerste instantie in gesprek met ouders die hun dochters (willen) laten besnijden, waarbij ze altijd eerst polsen naar de beweegredenen. Traditie, religie, gezondheid, sociale druk… dat zijn de redenen die tijdens zo’n gesprek meestal naar voor geschoven worden. “We proberen die dan één voor één te weerleggen. Door uit te leggen dat de Belgische Wet meisjes beschermt door genitale verminking niet toe te laten. Door te vertellen dat er geen enkele religie is die deze praktijk voorschrijft, we verwijzen dan naar landen waar dezelfde religieuze wetten gelden maar niemand wordt besneden. Onderliggend gaat het natuurlijk over controle over het lichaam en de seksualiteit van meisjes en vrouwen, dat is iets van alle tijden en culturen, maar daar denken de ouders zelf meestal niet aan. Daarom wijzen we hen vooral op de medische en psychologische implicaties”, aldus De Koster.
“Pas toen ik in Europa kwam, besefte ik dat een besnijdenis niet normaal is”
Vooral dat laatste is cruciaal, want deze meisjes dragen levenslang de gevolgen van de genitale mutilatie. Naast de kans op doodbloeden tijdens de besnijdenis zelfs, kampen deze meisjes en vrouwen met tal van infecties, blaas- en nierproblemen, incontinentie (vooral wanneer de vagina werd dichtgenaaid), abcessen, pijn bij menstruatie en seksuele handelingen, verlaagd of onbestaand libido, complicaties bij de bevalling, fistelvorming, bekkenbodemproblemen, wondvorming… “Om nog maar te zwijgen van het mentale trauma dat hierbij komt kijken”, vult Katrien aan.
Fatoumata kan erover meespreken. De 40-jarige mama van drie dochters uit Kortrijk is vrijwilliger bij vzw Gams, zij vertegenwoordigt de stem van de community en helpt de gezinnen met taalbarrières. Ze is een soort van brugfiguur tussen de meisjes, hun ouders en de experten. Zelf werd ze op 7-jarige leeftijd in haar geboorteland Guinee besneden. “Ik was al wat ouder en werd echt onder druk gezet. Volwassenen maakten mij bang, zeiden dat het verplicht was, dat ik er nooit bij zou horen omdat al mijn andere vriendinnen wel al waren besneden zoals ‘grote meisjes. Het moment zelf behandelen ze dan als een feest, met snoep en cadeautjes. Maar de miserie blijft voor de rest van je leven bij je. Het was pas toen ik op 15-jarige leeftijd in Europa arriveerde dat ik besefte hoe abnormaal dit allemaal was.”
Ze draagt net als veel lotgenoten de gevolgen van de verminking. Infecties, een uitzonderlijk pijnlijke bevalling, een cyste en het uitblijven van seksueel genot. “Ik put kracht uit mijn ervaring om nu zoveel mogelijk meisjes te beschermen. Het is niet eenvoudig om de oudere generatie op andere gedachten te brengen: de overtuiging dat een onbesneden vrouw onrein is, zit diep ingebakken.”
Melding bij parket
Eén positief aspect in het verhaal: de meeste ouders die bij vzw Gams langskomen, staan open voor nieuwe inzichten. “Voor hen is een besnijdenis doodnormale praktijk”, zegt Katrien De Koster. “Ze beseffen niet dat daar iets mis mee is, tot wij het hen uitleggen. Wanneer we merken dat er toch een gevaar dreigt en de ouders niet meewerken, kunnen we een melding maken bij het parket. Daarom is het belangrijk dat er meer bewustwording is. Iedereen die in aanraking komt met gezinnen uit de risicoregio’s, moet die kunnen identificeren, het probleem herkennen en de mensen zo snel mogelijk in contact brengen met professionele hulpverleners. Enkel zo kunnen we alle meisjes beschermen en deze praktijk zo snel mogelijk uitroeien.”
Mariama wil taboe doorbreken: “We moeten hier meer over praten”
Mariama (20) is een van de drie dochters van Fatoumata uit Kortrijk, de 40-jarige vrijwilligster die als kind besneden werd. De studente psychologie is actief in de jongerenwerking van vzw Gams. “Toen ik 12 was, vertelde een leerkracht godsdienst over de traditie. Al mijn klasgenootjes keken mijn richting uit, ik was de enige van Afrikaanse afkomst”, vertelt Mariama. “Maar ik had nog nooit gehoord over vrouwenbesnijdenis en schaamde mij ook te hard om er thuis over te praten. Pas toen ik 16 was, heb ik eindelijk durven vragen aan mama hoe dat nu precies zat.”
Door zich in te zetten bij de vzw Gams, hoopt Mariama het taboe te doorbreken bij de jeugd. “In mijn eigen omgeving praat ik er geregeld over. Ik heb bijvoorbeeld een vriendin die vroedkunde studeert en niet wist waarover ik het had. Dat zou toch niet mogen? Alle medische opleidingen zouden hier aandacht aan moeten besteden, zodat ze genitale verminking kunnen herkennen én hun behandeling er eventueel aan kunnen aanpassen. En eigenlijk zou het ook gewoon een thema mogen zijn binnen de lessen seksuele opvoeding. Hoe meer erover gepraat wordt, hoe meer gezinnen de praktijk in vraag zullen stellen en hoe sneller ze ook hulp zullen durven zoeken.”
The post Ook in West-Vlaanderen 3.000 vrouwen slachtoffer van genitale verminking: “Een traditie die moet uitsterven” is provided by KW.be.
