Toen wijlen paus Franciscus ons land in september bezocht, deed hij dat niet alleen om de 600ste verjaardag van de universiteit van Leuven te vieren, maar misschien ook wel een beetje omdat een van zijn beste vrienden… een Belg uit Lendelede was. Pater Dries ‘Andrès’ Swinnen (85) verbleef indertijd in dezelfde Argentijnse kloosterorde als de paus en kende hem dus als geen ander. Wij konden hem vorig jaar, net voor het bezoek van de paus aan ons land, strikken voor een gesprek.
“Goeiendag. Zoals je hoort kan ik nog een kljiin bitje Vlams klapn.” Het is een breed glimlachende Dries die ons via de webcam hartelijk begroet en toezwaait vanuit een kamer van het Instituto Jesuita Sagrada Familia in Cordoba. “Al zal ik voor de rest van het gesprek mijn toevlucht moeten zoeken tot het Spaans. Het is al te lang geleden dat ik mijn moedertaal gesproken heb.” In de flauw verlichte kamer wordt hij bijgestaan door een jongere jezuïet, maar ondanks zijn hoge leeftijd komt Andrès, zoals alle Argentijnen hem noemen, dus nog best alert uit de hoek.
Leuven
Dat hij en Jorge Bergoglio, de echte naam van de huidige paus, elkaar indertijd überhaupt konden ontmoeten én boezemvrienden werden heeft te maken met een stukje Vlaamse exportgeschiedenis. Leuven is naast de plek die de paus in september bezocht ook het startpunt van dit verhaal. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 vluchtten heel wat Vlamingen weg uit de stad. Onder hen ook Edward Swinnen, de vader van Dries, die toen een 9-jarige jongetje was dat opgroeide zonder ouders. “Door omstandigheden kwam hij in het weeshuis van Lendelede terecht”, vertelt Andrès. “Hij raakte via een studiegenoot bevriend met de familie Verstraete, die in dezelfde straat als het weeshuis een kleermakersatelier had. Hij was er kind aan huis en leerde zo hun dochter Marie kennen. De vonk sloeg over en uiteindelijk trouwden ze. Mijn vader werkte eerst in een weverij en spinnerij in Lendelede, tot hij op een dag een voorstel kreeg van de familie Steverlynck uit Vichte om directeur van hun textielfabriek Algodonera Flandria in Argentinië te worden.”
“Of hij een goede paus was? Zeker wel. Er was geen betere man voor de job”
Edward en Marie, die toen al drie kinderen hadden, maakten in 1936 de oversteek naar Jauregui, een stad op tachtig kilometer van hoofdstad Buenas Aires. Rond de fabriek was daar doorheen de jaren Villa Flandria ontstaan, een dorp binnen de stad met een voetbalploeg in de Vlaamse kleuren en zelfs een eigen duivenclub. “Daar zijn ik, mijn drie broers en zus geboren”, vertelt Andrès. “We kenden er een gelukkige jeugd en zijn er christelijk opgevoed. We kregen er ook lessen Nederlands, omdat mijn moeder er rekening mee hield dat we op een dag naar België zouden terug keren.”
Dat gebeurde ook effectief. In 1944 werd de fabriek opgedoekt en na de oorlog belandden we met het hele gezin terug in Lendelede. We hebben er zes jaar gewoond en heel veel herinneringen heb ik niet meer aan die periode. Ik weet nog dat ik op de schoolbanken bij meester Gaby in Sint-Eloois-Winkel ben beland, maar dat is het zowat. Uiteindelijk zijn we terug naar Argentinië vertrokken. Ik wilde hier blijven, maar mijn vader vond niet meteen werk en had tien monden te voeden, terwijl het leven in België duurder was en het weer ook niet om vrolijk van te worden”, glimlacht Andrès.
Klooster
Eens terug op Argentijnse bodem begon de katholieke opvoeding van het gezin Swinnen zijn vruchten af te werpen. Zowel Dries als zijn broer Piet traden in een kloosterorde en werden jezuïet, nadat eerder al broer Bert benedictijn was geworden. “Ik was nog geen 17 jaar, maar droomde daar al langer van”, zegt Andrès. “Ik zag het als een roeping van God. Ook twee ooms van mij waren in België priester en dat maakte allemaal indruk op me. Ik heb zelfs thuisonderwijs gevolgd om mijn humaniora te kunnen afwerken, zodat de weg open lag om in te treden.”
Het was daar dat een jaar later een mooie vriendschap ontstond als Jorge Bergoglio, de latere paus, ook intrad. “Het klikte meteen tussen ons. We deelden dezelfde levensvisie, waren bijna-leeftijdsgenoten en hadden op de koop toe ook nog eens dezelfde soort humor. Niet dat we hele dagen moppen tapten, maar we bekeken het leven zo positief mogelijk en accepteerden alles wat op ons af kwam. We konden ook uren praten over filosofie en gingen geregeld samen wandelen of fietsen. In die periode waren ook onze moeders goed bevriend geworden en zo kwam het dat we regelmatig bij elkaar thuis over de vloer kwamen. Achter het huis van mijn ouders lag een tennisveld en dan gebeurde het wel eens dat we een potje speelden. Al duurde dat nooit echt lang. Een deel van Jorges long was na een ontsteking verwijderd en dus was hij vlugger uitgeput. We waren meer bedreven in Truco, een kaartspel dat in Zuid-Amerika heel populair is (lacht).”
Jorge was iets ouder omdat hij al enkele jaren seminarie in Buenos Aires achter de rug had. Het klooster volgde die pikorde en dus was hij het die op een dag als eerste van de twee novicemeester (overste van de nieuwelingen, red.) werd. “Later nam ik die functie over. In 1973 werd Jorge provinciaal overste van onze orde en zes jaar later zou ik ook daar in zijn voetsporen treden. Ons pad liep dus redelijk gelijk en ook dat schiep een band. We hielden contact via brieven, maar dat verwaterde door de jaren wat. Ons land verzeilde toen in een dictatuur. Er heerste onrust en er waren veel invallen en controles. Toen hij naar Rome vertrok hoorden we elkaar veel minder, maar de vriendschap bleef.”
Witte rook
Toen Bergoglio in Rome tot kardinaal werd gewijd, stond Andrès wel aan zijn zijde. In die periode was hij een aantal jaar rector van het pauselijk college dat priesterkandidaten uit Latijns-Amerika opleidde. “Ik was enorm fier op hem”, herinnert hij zich. “Al weet ik ook dat ik toen nog al grappend zei ‘je staat nu al met één voet binnen. Nog een klein duwtje en je wordt straks nog paus. Wist ik veel, natuurlijk. (lacht). Ik hoopte bij de dood van paus Johannes Paulus II in 2005 wel dat Jorge toen als paus zou worden verkozen, maar het werd toch Benedictus XVI.”
In 2013 zou de wens van Dries alsnog waarheid worden. Op het moment dat er witte rook uit de Sixtijnse Kapel kwam, zat hij echter al terug in Argentinië, waar hij rector van een universiteit was geworden. “Ik was toen net een dutje aan het doen en schrok wakker toen ze het me vertelden. Ik kon het niet geloven, want ik dacht dat ze hem te oud zouden vinden. Of hij een goede paus was? Zeker wel. Er was geen betere man voor de job”, knipoogt hij.
Tegenwoordig geniet Andrès van zijn pensioen in het Instituto Jesuita Sagrada Familia in Cordoba. “Ik help nog waar ik kan. Met een misviering of door de biecht af te nemen”, zegt hij. “Maar eind september keerde ik even terug naar België. Jorge had me persoonlijk uitgenodigd om hem te vergezellen tijdens zijn bezoek aan ons land. Een gebaar dat ik enorm apprecieerde”, besluit hij.
Met dank aan Ana Ameye en haar moeder Maribel Peñas Palou voor het tolken.
The post Dries ‘Andrès’ Swinnen (85) haalt herinneringen op aan zijn jeugdvriend paus Franciscus: “We deelden dezelfde soort humor” is provided by KW.be.
