Acteur, regisseur en scenarist Mathias Sercu (54) is verkozen tot West-Vlaams Ambassadeur. Oververdiend, want professioneel zette hij West-Vlaanderen nog maar eens op de kaart en in zijn persoonlijke leven blijft hij ondanks enkele bikkelharde jaren een positieve boodschap uitdragen. “Chantal is een van de beste cadeaus die ik in mijn leven heb gekregen.”
“Ik ben gezegend”, vertelde Mathias in zijn dankwoord. Op de vraag wat West-Vlaanderen betekent voor hem, noemde hij meteen zijn zichtbaar glunderende vader. Mijn pa ís Ardooie, ís West-Vlaanderen, mijn basis. Ik kom uit zo’n schoon nest met dank aan mijn vader en mijn moeder, ik ben fantastisch omringd. Mijn dochter kon er jammer genoeg niet bij zijn door haar werk, maar ik kijk naar mijn prachtige vrouw die daar zit. En dat mijn zoon hier ook is… Ik hoef niet uit te leggen hoe bijzonder dat is. Goed omringd zijn is alles. Ik trek dat door in mijn job. Je bent maar zo goed als je omgeving en in het geval van Chantal de hele ploeg op de set. De sfeer is magisch en echt iedereen is belangrijk. Er zijn daar ook gewoon geen ego’s. Ik denk dat dat de sleutel is.”
Het dankwoord van Mathias typeert hem als een ander. Hoewel Mathias al decennia lang indruk maakt in theater en op televisie, richt hij de schijnwerpers liever op de mensen rondom zich. Dat bewijst de populaire fictiereeks Chantal als geen ander, waarvan hij intussen al vier seizoenen schreef.
Meer nog: in Vlaanderen zijn er mensen die nog geen derde deden van wat Mathias verwezenlijkte, en een pak meer streken hebben. “En geld”, lacht Mathias luid. “Nee, serieus, ik hoor nog altijd de stem van mijn moeder toen ik mijn diploma van acteur kreeg. Ze was heel fier, pakte mij vast en keek me in mijn ogen: Jongen, zie dat je je ziel nooit verkoopt. Dat is altijd blijven hangen. Je moet het doen omdat je het gráág doet. Zo simpel is het. Die boodschap van mijn moeder pak ik al heel mijn leven mee. En wees vriendelijk tegen iedereen. Dat is zo belangrijk. Het leven is veel makkelijker en veel schoner zo.”
Deuredoen
Mathias raakt meteen zijn grootste drijfveer aan: zijn familie. Hij groeide letterlijk op onder de kerktoren van Ardooie, in een gezin van zeven kinderen. Vader Jaak runde een drukkerij, moeder Bieke Bietje Schmidt – in een ver verleden nog een non – hield het huishouden draaiende. Mathias trok naar het Conservatorium en zette daarna al snel zijn eerste stappen op de planken, op televisie en het grote doek. Nadat hij zichzelf op de kaart had gezet met onder meer Ad Fundum en Buiten De Zone maakte hij ook muzikaal indruk door in 2009 het VRT-programma Steracteur Sterartiest te winnen. Met glansrollen in onder meer Team Spirit, De Rodenburgs en Danni Lowinski is hij niet meer weg te danken uit het televisielandschap.
Enkele jaren geleden verlegde hij zijn focus ook deels naar scenario. Dat had hij al gedaan in 2014 voor Marsman, de fictiereeks die hij mee regisseerde en waarmee hij zelfs internationaal in de prijzen viel. Het motiveerde Mathias om te werken aan een film, heel vaag geïnspireerd op de terminale kankerdiagnose van zijn oudste broer Sam. Mathias bleek ook de juiste man te zijn voor een spin-off van het Eigen kweek-personage Chantal. Maar nog voor het eerste seizoen op antenne kwam, werd het leven van Mathias en zijn gezin overhoop gegooid door een terminale kankerdiagnose bij zoon Tore.
Maar op dat moment kwamen ook de meest typische West-Vlaamse eigenschappen bovendrijven, ongeremd zorgen voor elkaar en deuredoen. Dat laatste uitte zich bij Tore in een boek en een VRT-reeks over leven in verlengingen. Mathias schreef in die tijd dapper verder aan Chantal en regisseerde dus ook het langverwachte J’aime la vie, een indringende film over een alleenstaande moeder die na haar kankerdiagnose weer aansluiting zoekt met haar vervreemde familie, en dat tegelijkertijd ook een wondermooie ode was aan het leven.
Vandaag ligt het scenario voor het vierde seizoen van Chantal op zijn schrijftafel, net als een nieuw filmscript. Zelfs ervaren scenaristen zien het met grote ogen aan.
Durven benoemen
De titel van West-Vlaams Ambassadeur had Mathias naar eigen zeggen niet verwacht. De gunfactor bij Mathias is groot: nog nooit stemden zoveel mensen voor een West-Vlaams Ambassadeur als dit jaar. “Zelfs al doe ik al meer dan dertig jaar missionariswerk in Gent, het is nog steeds thuiskomen. (lacht) Ik ben er heel dankbaar voor: het idee van doe maar gewoon, het is al zot genoeg zit er heel hard in. Het is ook een groot cadeau, in de branche waarin ik werk. Ik denk dat ik het vooral te danken heb aan een breed sociaal netwerk. Met het verhaal van Tore zijn er ook verschillende communities waarin we zijn opgenomen.”
Nieuwe film?
Het zijn spannende weken voor Mathias, want hij is volop bezig met het rondkrijgen voor financiële steun voor zijn tweede film Blijf. “Daarnaast zijn we volop aan het casten voor het vierde seizoen van Chantal. We zien heel wat jonge mensen passeren en ik ben oprecht onder de indruk van al dat talent. Fantastisch! Met Chantal zitten we nu in een hele fijne fase van plannen en puzzelen. Het is een droom om samen te werken met regisseur Jeroen Dumoulein. Schrijf maar op, met hem wil ik zeker nog een heel andere reeks draaien. Ten slotte ben ik ook aan het schrijven voor een theaterstuk voor Frans Grapperhaus (bekend cellist, ook bekend als de man van Maaike Cafmeyer, red.) en mezelf. En met onze band Mathias & De Opportuniteiten kunnen we hopelijk ook nog veel fijne dingen doen.”
Het verhaal van Tore heeft maatschappelijk een gevoelige snaar geraakt, zoveel is duidelijk. “En toch voel je aan alles dat het moeilijk blijft om erover te praten. Voor veel mensen is het nog altijd een barrière waar ze over moeten. Maar van zodra je die deur op een kier zet, is dat niet meer moeilijk. Vorige week was ik uitgenodigd op het lokale initiatief De Preekstoel in Merelbeke, waar het ging over hoop en humor bij verlies en rouw. Die zaal zat helemaal vol met mensen die mee op zoek zijn naar die hoop. Voor ons zijn de afgelopen jaren ook een gigantische leerschool geweest. Heel eerlijk, twintig jaar geleden was ik het thema waarschijnlijk ook uit de weg gegaan. Maar nu durf ik het benoemen, zelfs al is het maar eventjes om de druk van de ketel te halen. Weet je, er was ooit een voorstelling van J’aime la vie georganiseerd vanuit de dienst oncologie, met voornamelijk verplegend personeel en mensen in een gelijkaardige situatie als de onze. Toen heb ik dat durven uitspreken, die grote paradox: dat je het niemand toewenst en tegelijkertijd ook wel. Omdat er zoveel ongemakkelijkheden wegvallen. Het brengt je op een level waar je nog niet geweest was, open en eerlijk, zonder bullshit. Toen ik de leeftijd van Tore had, zei mijn moeder vaak dat ze mij zo weinig zag. Vandaag is de situatie net omgekeerd met Tore. We zijn als gezin superclose geworden.”
Het was niet de eerste klap die het gezin Sercu moest verwerken. In 2013 verloren ze moeder Bietje na een tragisch verkeersongeval, en ook broer Sam leeft al meer dan tien jaar met een terminale kankerdiagnose. Vader Jaak verloor voor de zomer zijn vriendin Christine, met wie hij tien jaar samen was, ook al aan kanker. “Mijn pa heeft zijn eerste vrouw verloren op zijn 26ste, en de dokter durfde het niet zeggen aan een van de twee. Ik hoorde onlangs nog iemand op de set van vroeger, die in Griekenland woonde en niet eens de diagnose kreeg omdat daar niet over gesproken wordt. Dat is toch zot?”
“Je voelt dat het thema rouw steeds meer naar voren komt in onze maatschappij en mensen het langzaam omarmen. Vroeger was dat veel moeilijker”
“Mijn broer Kobe heeft ooit een liedje gemaakt voor Sam (Ze Zeggen, red.), en daarin zong hij: ach, kom een keer alhier. Pak mie nog ne keer vast. Vergeet wat dat ze peizen, of dat nu niet past. ’t Is nú da ‘k wille zeggen, da’k u gèrn zie. Kobe werkt als palliatief verpleger in het Jan Ypermanziekenhuis en babbelt er heel open over. En het maffe is hoeveel dat resoneert bij de mensen. De kinderen van Christine hebben het nummer ooit gehoord, en haar zoon Peter was zo van zijn melk, dat hij sindsdien elke keer tegen mijn vader zegt dat hij hem graag ziet. Ik vind dat prachtig. Het is jammer dat het zo weinig gezegd wordt. Die dingen gebeuren, je kan niet leven in een soort Walt Disney-versie van het leven. Er hing lang een boeddhistische spreuk in ons toilet: pas als je aanvaardt dat alles sterft, van het kleinste grassprietje tot de grootste olifant, zet je al een hele stap. Je voelt dat het thema rouw steeds meer naar voren komt in onze maatschappij en mensen het langzaam omarmen. Vroeger was dat veel moeilijker. Daarom ben ik blij dat ik als acteur een soort platform heb gekregen om mij daarover uit te spreken.”
Gamechanger
Dat platform is de afgelopen jaren alleen maar groter geworden, met dank ook aan de fictiereeks Chantal. “Als ik vandaag tien keer word aangesproken, gaat het acht keer over Chantal. Het is duidelijk dat het leeft, ook ver buiten West-Vlaanderen. Weet je, muzikant Rik Thans (met wie Mathias speelt in Mathias Sercu & De Opportuniteiten, red.) heeft een prachtig Tongers dialect. Ik ben ervan overtuigd dat als Chantal in dat dialect was verschenen, het even hard had gescoord. De reeks heeft iets authentieks, en een dialect doet heel veel. Dat zie je ook bij Ierse of Schotse dialecten. Die klankkleur alleen al is fantastisch. West-Vlaams zat lang in een hoekje. De Rodenburgs speelde zich af in Kortrijk, maar je hoorde géén West-Vlaams. En een paar weken voor de opnames van Eigen kweek van start gingen, gingen de alarmbellen af bij de VRT: Wacht, jullie doen dit écht in het West-Vlaams? De reeks was een gamechanger, zéker.”
“De enige reden dat Chantal kon werken, was door ver van het origineel weg te blijven. Dat deed Better Call Saul ook. Niemand denkt bij het kijken nog aan Breaking Bad. Het was een heel verstandige beslissing om het weg te trekken uit die streek en Chantal ergens anders te zetten.”
“Een heel schone mens”
Mathias kwam niet alleen naar de uitreiking. Hij was vergezeld door vrouwlief Ilse Vanbrabant en zoon Tore, net als zijn vader Jaak en Mieke Vermeersch, de dochter van de recent overleden vriendin van Jaak. De glimlach van Ilse sprak boekdelen. “Het is jammer dat Jade aan het werken is, maar het doet zo’n deugd om hier samen zijn en het doet wel iets dat al die mensen op Mathias hebben gestemd, en hem dat ook echt gunnen. Dat heeft te maken met het feit dat hij zo’n schone mens is, dat kan niet anders.” Ook Tore heeft alleen maar lovende woorden voor zijn vader. “Hij is dat eigenlijk altijd al geweest, zo’n schone mens. Effectief. Op een rare manier die ik zelf niet helemaal begrijp, ben ik wel heel trots dat hij dit wint. Ik was hier om hem te steunen, en hem hier samen met zijn vader zien… Dat vind ik echt heel cool.”
In Eigen kweek had je al kleppers van West-Vlaamse acteurs en actrices, maar in Chantal wordt nog een blik opengetrokken. “Soms vind je ze op onverwachte plaatsen. Het was Maaike die zei dat we Steven Mahieu op auditie moesten laten komen, terwijl iedereen hem in de eerste plaats zag als comedian. Je kan het je moeilijk inbeelden dat iemand anders Arne vertolkt. Al is dat dubbel. Oorspronkelijk zou Rik Verheye de Sheriff spelen, en ook Bert Janssens was lang in de running maar we hebben toch voor Dries Heyneman gekozen. Soms heb je iemand in je hoofd – dat is ook zo op theater – en dan blijkt het alternatief perfect te passen in dat universum. Rollen bestaan eigenlijk niet tot ze ingevuld zijn.”
Maar er is ook leven na Chantal (zie kader). “Zeker. Ik ben bezig aan een nieuwe film en het wordt misschien wel het meest persoonlijke tot nu toe. Alhoewel, ik wil zeker geen afbreuk doen aan Chantal, integendeel. Dat is een van de beste cadeaus die ik in mijn leven heb gekregen. Maar ik heb toch de nood om nog andere dingen te doen. Ik heb gelukkig nog veel plannen en dromen.” (glimlacht)
5 x West-Vlaams
1. Wat is het mooiste plekje in West-Vlaanderen?
“Dat is een moeilijke. Er zijn ongelooflijk vele mooie plekjes in West-Vlaanderen. Ik heb ook met de reeks Chantal zeer laat die streek ontdekt en die is heel bijzonder. Dat stuk van Alveringem tot aan de Franse grens, is superschoon. Die uitgestrekte weides die soms nog drassig zijn… Prachtig. Maar wat ik misschien nog mooier vind, is het Heuvelland.”
2. Wat is je favoriet West-Vlaams woord?
“Een kallepingsje. Een soort woordenboek.”
3. Staat er West-Vlaamse muziek op je playlist?
“Ik ben een grote fan van onze West-Vlaamse artiesten, maar ik ben ook een man van mijn generatie dus neig ik eerder naar de muziek van Flip Kowlier en Wannes Cappelle, dan naar Brihang. Maar ik ben ook opgegroeid met Willem Vermandere, eigenlijk de godfather van de West-Vlaamse muziek. Wij hadden vroeger thuis die cassettetjes. Mijn jongste broer was zo’n grote fan dat het bij ons thuis elke dag opstond.”
4. Op wat ben je het meest trots?
“Het dialect. Toen ik een dikke 35 jaar geleden in Brussel op kot ging, hadden we altijd een beetje het gevoel dat wij wat minder waren of zo. Het werd niet letterlijk gezegd, maar ik had toch altijd een beetje het gevoel dat Antwerpen en Brussel boven ons stonden. Dat gevoel is vandaag weg. Ik ben eigenlijk superfier. Als ik kijk naar al die radio- en televisiemensen die komen vanuit West-Vlaanderen… Het West-Vlaams is eigenlijk ook een mooie, muzikale taal. Veel muzikaler dan het AN. Ik vind het zo sprekend dat Frans, de man van Maaike, het West-Vlaams bijna ziet als een soort Engels. Als het voor een Nederlander al zo poëtisch is… Ik herinner mij ook de allereerste keer dat ik Flip Kowlier hoorde. Ik had niet door dat het West-Vlaams was, zo schoon.”
5. Welke karaktertrekken typeren de West-Vlaming?
“Een West-Vlaming start vaak vanuit een soort underdogpositie, heb ik het gevoel. En misschien geeft dat een beetje de humor daaraan. Als je kijkt naar reeksen als Eigen kweek en recent ook Nonkels dan starten die personages toch ook een beetje vanuit die underdogpositie. We hebben een heel goed relatieveringsvermogen: doe maar gewoon, het is al zot genoeg. Tegelijkertijd gaan we daar heel slim mee om. Ik woon al lang niet meer in West-Vlaanderen en in mijn beroep is het niet de voertaal, maar van zodra ik weet dat iemand van West-Vlaanderen is, kan ik geen AN meer praten.” (lacht)
The post West-Vlaams Ambassadeur Mathias Sercu kende voorbije jaren diepe dalen en hoge pieken: “Ik ben gezegend. Goed omringd zijn is alles” is provided by KW.be.
