Tachtig jaar geleden waagden André Debaene, Alfons Decuypere en Marcel Vervaele uit Zwevezele en Wingene hun leven als verzetsstrijder tegen de Duitse bezetter. Op vrijdag 24 oktober worden zogenaamde ‘struikelstenen’ geplaatst voor de woning van deze drie moedige idealisten in de Lichterveldestraat, Rozendalestraat en Meiboomstraat. Historische kenner en auteur Jo Patteeuw schreef er een bijdrage over in het nieuwe jaarboek van de heemkundige kring Ons Wingene. “Ik ben tegen alle vormen van onrecht”, vertelt Patteeuw. “Maar ik zou nooit durven wat deze mannen hebben gedaan.”
André Debaene (1922-1945) uit Zwevezele is een actief lid van het inlichtingsnetwerk Luc-Marc. Op het moment dat hij zich opwerkt tot adjudant binnen de beruchte verzetsgroep wordt hij in juli 1944 met zijn schoonbroer Albert Casaert uit Tielt gearresteerd door de Geheime Feldpolizei in Brugge. Na zware ondervragingen worden beide mannen gedeporteerd naar het concentratiekamp Neuengamme. Daar sterven ze van ontbering en uitputting.
“Opvallend bij verzetsstrijders is dat het hier ook nog eens gaat over ware familietragedies”, weet Jo Patteeuw. “De oudste broer van André Debaene, bijvoorbeeld, is vijf jaar krijgsgevangen geweest. Zijn broer Marcel is gevlucht naar Zuid-Frankrijk. Zijn broer Jozef wordt verplicht tewerkgesteld in Duitsland en de man van zijn zus Margareta is met André omgekomen in Neuengamme. Al even tragisch: de familie Debaene is lange tijd door het dorp met de nek aangekeken, omdat iedereen dacht dat ze Duitsgezind was. Het is uiteindelijk de verzetsbeweging Luc-Marc zélf die officieel bevestigde, dat zowel André als Albert oprechte en moedige verzetslui waren. In september 1945 kreeg André terecht een groots eerbetoon in Zwevezele.”
Gebroken
De hulp van Marcel Vervaele (1915 – 1950) uit Zwevezele aan verzetsstrijder Lucien Bultinck uit Ardooie wordt hem uiteindelijk fataal. In 1943 wordt hij opgepakt, gefolterd en naar een hele reeks concentratiekampen in midden-Duitsland gestuurd. Op 13 april 1945 weten de Amerikanen hem te bevrijden, maar hij is een gebroken man. Hij zal de oorlog maar enkele jaren overleven en sterft in 1950.
“Elke verzetsstrijder maakte ook een familiedrama mee” – Jo Patteeuw
“Ook de familie van Marcel wordt zwaar getroffen”, zegt Patteeuw. “Zijn vader sterft in een bombardement in 1944 en zijn moeder en oudste broer kunnen een zware depressie niet overleven.”
Verklikt
Alfons Decuypere (1919 – 2009) richt een verzetsgroep op in Wingene. In augustus 1944 wordt hij verklikt, opgepakt, verhoord en een maand later gedeporteerd naar het concentratiekamp in Neuengamme. Hij overleeft de ontberingen, maar bij zijn bevrijding door de Britten weegt hij nog amper 36 kilogram. Niettemin heeft hij geluk. Van de 195 mannen die op transport worden gezet, keren er maar tien levend terug. Hij is er een van. Hij sterft in 2009 op 90-jarige leeftijd. “Alfons moet een beer van een vent geweest zijn”, vertelt Patteeuw. “Hij kende de streek als zijn broekzak en zat al vroeg ondergedoken, om niet te moeten gaan werken in Duitsland. Het was een lepe gast, die altijd wist te ontkomen aan de Duitsers en de zogenaamde ‘zwarthemden’ (paramilitaire organisatie die meedeed met de Duitsers, red.). Hij moest de wijk nemen naar Aartrijke en ook daar sloot hij zich meteen aan bij het verzet. Hij had de pech, om nog op 4 september 1944 naar Neuengamme te worden gestuurd. Amper twee dagen later wordt Gent al bevrijd. “
Zware prijs
Voor Jo Patteeuw zijn deze jonge verzetsstrijders stuk voor stuk idealisten. “André, Alfons en Marcel hebben hun nek uitgestoken en daar een zware prijs voor betaald”, aldus Patteeuw. Op vrijdag 24 oktober organiseert de werkgroep ‘Wingene Bevrijd’ een plechtigheid met struikelstenen. Een struikelsteen of Stolperstein is een in de stoep ingewerkt betonnen blokje met een plaatje, bedacht door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. De bedoeling is je even te doen nadenken en ‘struikelen’ over een belangrijke figuur uit het verleden. Ondertussen liggen er al meer dan 90.000 stenen, verspreid over 25 landen in Europa. Demnig zal overigens persoonlijk aanwezig zijn bij de plechtigheid. Er komen ook struikelstenen in de Meiboomstraat 44 in Zwevezele en in de Rozendalestraat 94 in Wingene.
Op vrijdag 24 oktober om 13 uur samenkomst en toespraken in de Lichterveldestraat 37 in Zwevezele bij de struikelsteen van André Debaene. Om 13.50 uur ontvangst in zaal De Croone (Damberd) met getuigenissen van familieleden van de verzetsstrijders, muzikaal intermezzo en voorstelling van Jaarboek 2025 van de heemkundige kring Ons Wingene. Je kan het boek bestellen voor 27 euro (+ 7,5 euro port) via [email protected]. Info: 051 65 67 84.
The post “We eren onze moedige idealisten”: Wingene plaatst struikelstenen ter nagedachtenis van drie legendarische verzetsstrijders is provided by KW.be.
