In zijn nieuwe roman ‘In het wit’ schetst Roderik Six een teder portret van mensen op het kruispunt van leven en dood, over dementie en moederschap. De woede uit zijn eerste romans maakt daarbij plaats voor meer liefde: “Ik zie de personages in dit boek graag. Ik wil niets liever dan hen beschermen, maar dat kan ik niet”.
Voor Vloed, de roman waarmee Roderik Six (46) in 2012 een eerste keer aan het raam kwam piepen, kreeg hij al meteen een Bronzen Uil. Ook zijn volgende romans Val, Volt en Monster werden lovend onthaald; Val viel daarbij ook de Prijs voor Letterkunde van de provincie West-Vlaanderen te beurt. Hij wordt geroemd om zijn originele taalgebruik en inktzwarte sfeerschepping. In zijn pas verschenen roman In het wit klinkt hij zachter zwart, maar daarom niet minder indringend.
Smeltende sneeuw
In het wit ontstond – anders dan haar voorgangers – uit een combinatie van naar Roderiks zeggen ‘op zich banale gebeurtenissen’. De kiem voor het boek werd gelegd op de bus die hij in januari vorig jaar nam en die hem langs de Watersportbaan heen de stad Gent uit bracht. De sneeuw onderweg voerde hem terug naar zijn jeugd in Woesten: met eigenhandig gebouwde iglo’s, sneeuwballengevechten en schaatsen op de vijver. “Taferelen die we toen normaal vonden, maar nu vooral verre herinneringen lijken.” Op de bus zag hij een jonge vrouw zitten, van wie hij zich afvroeg wie ze was en waar ze naartoe reisde. “Misschien ging ze haar dementerende vader bezoeken, in een woonzorgcentrum buiten de stad? Want dat is waar we onze bejaarden en zieken het liefst opsluiten: een beetje uit het zicht, waar we niet te veel met hen geconfronteerd worden.”
“De woede heeft plaatsgemaakt voor meer liefde: ik zie de personages in In het wit graag”
Het beeld van de vrouw op weg naar haar dementerende vader liet hem de dagen nadien niet meer los. En het zoeken naar een rol voor de sneeuw viel in Roderiks hoofd samen met de biografie van Hugo Claus die hij even voordien las. “In de laatste hoofdstukken heeft hij het over zijn geplande euthanasie, wetend dat hij dement wordt. Hoe een man die zijn hele leven spendeerde aan taal en literatuur zich eenvoudige woorden niet meer kon herinneren, zijn hele bestaan weggeveegd door een stomme ziekte… De keiharde beslissing ook die iemand dan moet nemen, om eruit te stappen terwijl je nog wilsbekwaam bent. Ik vroeg me af wat ik zelf zou doen als het mij overkwam.”
Vervagende herinneringen, het wit worden in een hoofd, smeltende sneeuw. “De gedachte maakte me bang. En net daarom moest ik erover schrijven: om de donkere kanten in mijn geest te temmen met taal. Ook al lukt dat natuurlijk nooit. Want wat je ook doet, de gedachte gaat niet weg. Maar toch denk ik dat het belangrijkste wat een kunstenaar kan doen is om te blijven prikken waar het pijn doet.”
Moeder aan het woord
Dat ook het moederschap als thema het boek in sloop, gebeurde ergens onderweg. “Ik wilde de jonge vrouw die haar dementerende vader bezoekt, ook een moeder geven. Een moeder aan wie ze geen herinneringen heeft, omdat ze al vroeg overleed. En die ze slechts ‘kent’ uit wat haar vader over haar vertelde: een idyllisch beeld, zoals we dat graag ophangen van jonge moeders. Maar dat lang niet altijd samenvalt met de gedachten van die moeder. Daarom laat ik ook haar aan het woord, over haar liefde én haar twijfels. Moeder zijn, lijkt mij soms heel zwaar.”
Ouder en zachter
Empathie kunnen opbrengen voor een dementerend hoofd of de complexe gevoelswereld van een moeder, is voor Roderik dan ook waar literatuur om draait. Maar waar zijn eerste romans ‘ijzingwekkend’, ‘grimmig’ en ‘onthutsend’ heetten, is In het wit herkenbaar en ontroerend. “Mijn eerste boeken schreef ik inderdaad meer vanuit een jeugdige woede. Ik was en ben nog altijd niet akkoord met hoe het er in de wereld aan toe gaat – het gaat mis met het klimaat, het kapitalistisch systeem zuigt de aarde leeg en bedient alleen de rijken… -, en daar wilde ik donkere apocalyptische romans over schijven. Maar die woede heeft plaatsgemaakt voor meer liefde: ik zie de personages in In het wit graag, voelde me meer betrokken bij wat hen overkomt. Dat maakt het boek allicht toegankelijker dan de vorige. Ik schrijf nog altijd ‘verhalen met taal’, maar er zit nu meer gevoel in. Het is niet bewust gebeurd, maar terugkijkend merk ik dat ik minder show geef.” Ouder en zachter? “Of misschien ben ik nu gelukkiger”, glimlacht hij. “Ik heb nu wel bewezen dat ik kan schrijven. Het was tijd om alles wat ik geleerd heb te vertalen naar een menselijker verhaal.”
‘In het wit’ door Roderik Six, 18,99 euro.
The post “Een kunstenaar prikt waar het pijn doet”: Roderik Six schrijft roman over dementie en moederschap is provided by KW.be.
