Mentaal welzijn wordt steeds meer bespreekbaar, ook in de politiek. Hoge verwachtingen van de burger en de grote verantwoordelijkheid blijken zwaar te wegen op het psychologische welbevinden van onze West-Vlaamse burgemeesters. Zes onder hen doen of deden in het verleden zelfs een beroep op professionele hulp om het hoofd boven water houden. Wat bezorgt onze lokale politici zoveel stress? En hoe proberen ze daarmee om te gaan?
Ruim 11.000 West-Vlamingen worstelen met een depressie of burn-out, schreven we net voor de zomer in deze krant. Dat waren er nooit eerder zoveel. Geestelijke gezondheidsproblemen kunnen iedereen treffen, ongeacht achtergrond of beroep. Ook politici ontsnappen daar niet aan.
Zo blijkt uit een rondvraag van deze krant dat zeker zes West-Vlaamse burgemeesters al een beroep deden op professionele hulp om hun mentaal welzijn op peil te houden. Dat is vaak nodig, wat uit onze rondvraag blijkt dat er steeds meer stressfactoren zijn die snijden in de veerkracht van onze mandatarissen.
“Er wordt meer verwacht vanuit de hogere overheden, maar de ondersteuning daarvoor blijft uit”
Zo is ook de werkdruk geen onbelangrijke factor in dit verhaal. Wie in oktober 2024 voor het eerst op de burgemeestersstoel kwam te zitten, wist natuurlijk niet op voorhand hoe de job er écht zou uitzien. Toch hebben ze dat blijkbaar relatief goed ingeschat, want 4 van de 16 nieuwkomers die deelnamen aan onze rondvraag evalueren de werkdruk even hoog als ze hadden verwacht.
21 van de 28 burgemeesters die er al één of meerdere legislaturen op hebben zitten, vinden dat de werkdruk tegenwoordig wél hoger is dan enkele jaren geleden, en dat heeft twee belangrijke redenen. “Er komen steeds meer verwachtingen vanuit de hogere overheden, maar daar staat niet altijd de nodige ondersteuning tegenover. Dat maakt onze job een stuk uitdagender”, meent burgemeester van Ichtegem Lieven Cobbaert, die net als vijf collega’s aangeeft dat de bijkomende regelgeving en administratieve taken vanuit de Vlaamse overheid enorm wegen op de nu al hoge werkdruk.
Hoge verwachtingen
Een verklaring waar nog meer consensus over is, is de druk die de lokale besturen ervaren van hun eigen bevolking. “De verwachtingen zijn fors geëvolueerd. Als bestuur staan we tegenwoordig veel dichter bij de burgers, en zij verwachten ook transparantie. Maar daarnaast willen inwoners ook dat al hun vragen onmiddellijk beantwoord worden en willen ze met eigen ogen zien hoe we problemen oplossen”, legt Jan de Keyser, burgemeester van Oostkamp uit. Nog 14 andere burgemeesters gaven gelijkaardige antwoorden.
“Inwoners willen tegenwoordig onmiddellijk een antwoord op een vraag en oplossing voor hun problemen”
Het ongelimiteerd bereikbaar zijn – onder meer via sociale media – en de negativiteit bij inwoners is dan ook een van de grootste stressfactoren bij onze respondenten. Liefst 18 van de 44 burgemeesters geven aan dat hun kiezers veeleisender én kritischer dan ooit zijn, wat heel wat kopzorgen met zich meebrengt.
“Ik ben heel toegankelijk als mensen me willen aanspreken op een evenement of tijdens mijn spreekuur. Maar tegenwoordig verwachten inwoners ook dat ik alle opmerkingen, vragen of klachten op informele Facebookpagina’s zoals ge zijt van … als… allemaal lees én liefst nog binnen het uur beantwoord. Sorry, maar dat is gewoon niet haalbaar”, geeft Sherley Beernaert, burgemeester van Moorslede, toe. Anderen geven zelfs aan dat de druk van sociale media verstikkend is geworden.
“Als burgemeester krijg je vaak de schuld van zaken waar je helemaal geen controle over hebt”
Poperings burgervader Christof Dejaegher vult aan: “Wij zijn gebonden aan allerhande wet- en regelgeving inzake privacy, terwijl critici op sociale media – meestal zonder veel dossierkennis – hun frustraties neerschrijven. Het is onmogelijk om met al die mensen individueel in gesprek te gaan om uit te leggen waarom bepaalde zaken niet of op een andere manier worden aangepakt. Ook worden er vaak problemen aan ons als burgemeester toegewezen, waar wij helemaal geen controle of bevoegdheid over hebben. Zo werd het mij laatst verweten dat de horecazaken vroeger of vaker gesloten zijn dan vroeger, tja… Het bezorgt mij soms een pispaal-gevoel.”
Collega’s Isabelle Degezelle (Zwevegem), Frank Casteleyn (Jabbeke), Lut Deseyn (Avelgem) en Kris Declerq (Roeselare) hebben het dan weer moeilijk met het feit dat ze individuele problemen van inwoners – vaak financieel of medisch getint – niet altijd kunnen oplossen.
Grote verantwoordelijkheid
Andere stressfactoren die vaak terugkeren bij de antwoorden zijn de veelheid aan e-mails, de onvoorspelbaarheid van de agenda en de grote verantwoordelijkheid die bij de functie komt kijken. Vooral dat laatste komt geregeld voor bij de nieuwe gezichten.
“De eerste maanden was het soms echt zoeken naar de juiste manier om problemen of dossiers aan te pakken. De verantwoordelijkheid is groot, veel beslissingen hebben een grote en onmiddellijke impact op mensen, ik wil dus zo weinig mogelijk fouten maken”, aldus Koen Coupillie, die na de verkiezingen in Diksmuide de oppositiebank mocht inruilen voor de sjerp.
“Eigenlijk zijn wij publiek bezit. Zelfs in je vrije tijd word je voortdurend aangesproken”
“Ik heb op korte termijn veel opleidingen gevolgd, maar gelukkig kan ik ook terugvallen op mijn geweldig personeel wanneer ik vragen heb.” Maar ook acht oude rotten geven – ondanks hun ervaring – de grote verantwoordelijkheid die bij hun job hoort aan als een van de belangrijkste redenen waarom ze stress ervaren.
Overvolle werkdagen, slapeloze nachten en gespannen zenuwen dus. Hoe slagen onze burgemeesters erin om te ontspannen? Lukt het hen om ook te genieten van hun privéleven? “Eigenlijk zijn wij publiek bezit. Zelfs ontspannen met vrienden en familie in eigen gemeente is heel moeilijk geworden, want ik word voortdurend aangesproken, zelfs middenin een gesprek. Ik blijf mijn kiezers trouw en doe mijn job graag, maar de balans is compleet zoek. Ik sta op met Kuurne en ga ermee slapen”, getuigt burgemeester Francis Benoit. Op vier uitzonderingen na geven alle respondenten aan het heel moeilijk te vinden om de work-lifebalance te bewaren.
Vrije dag plannen
Toch komen geregeld dezelfde trucjes naar boven om het evenwicht toch een beetje te proberen bewaren. E-mails niet laten toekomen op de gsm, tijdens vakanties zorgen voor een vervanger, ver op voorhand familie-agenda’s samenleggen én goede afspraken maken met het thuisfront. “Ik probeer één dag per week vrij te houden, maar de realiteit is dat je eigenlijk altijd bereikbaar moet zijn. Ik wil er 7 op 7 zijn voor mijn inwoners, maar dat begint wel te wegen. Daarom probeer ik bewust tijd te nemen voor de kleine dingen: een goed boek lezen, genieten van een zelfbereide maaltijd met mijn gezin, gaan zwemmen…”, aldus Sandy Evrard, burgemeester van Mesen.
“Ik begrijp dat het voor sommigen te veel kan worden. Winnaars zijn verliezers die nooit opgeven”
Ondanks alles heeft geen enkele van de bevraagde burgemeester ooit overwogen om de sjerp in de ring te gooien. Jeroen Vandromme (Houthulst) vindt het de mooiste job ter wereld, Lieve Castryck (Lo-Reninge) verlangt wel naar een tijd met minder mentale druk en Wilfried Vandaele (De Haan) meent dat je ook in moeilijke tijdens moet doorbijten. Jean-Marie Dedecker, burgemeester van Middelkerke vat de dualiteit samen: “Je ontwikkelt een olifantenhuid doorheen de jaren. Ik ben niet iemand die snel opgeeft, maar ik begrijp dat het voor anderen soms te veel kan worden. Winnaars zijn verliezers die nooit opgeven.”
The post Burgemeesters worstelen met steeds hogere mentale druk: “Wij zijn publiek bezit. En soms de pispaal” is provided by KW.be.
