Eigenlijk hoort het verhaal van Joseph Coddens niet thuis in deze reeks. De stugge anesthesist van het Maria Rustoord ziekenhuis in Roeselare werd níét vrijgesproken voor de moordpoging op zijn collega Magda Dero in 1983. Maar met een celstraf van twee maanden wegens uitgelokte slagen en nadat hij al twee jaar in voorhechtenis had gezeten, kwam het voor Coddens wel op hetzelfde neer. “Een technische vrijspraak, een van de meest gedurfde uit mijn carrière”, zei zijn advocaat Jef Vermassen achteraf.
In het hof van assisen is de aanklager de vertegenwoordiger van de maatschappij. En toch volgt de volksjury die aanklager niet altijd. Goed nieuws voor de persoon in de beklaagdenbank, die dan niet zelden plots naar huis mag. Onze journalist schetst deze zomer vijf verrassende vrijspraken. Deel 2: de doktersvete in Roeselare.
Op vrijdagmiddag 18 november 1983 krijgt agent Marcel Devarrewaere van de Roeselaarse politie om 13.30 uur een verontrustend telefoontje. Aan de andere kant van de lijn hoort hij de paniekerige stem van een verpleegster van ziekenhuis Maria Rustoord. “Er staan hier twee dokters ruzie te maken in het labo. Eén van hen heeft een pistool. Kom snel!”, klinkt het smekend.
Adjunct-commissaris Roger Vanthournoudt snelt met twee patrouilles ter plaatse en valt bijna achterover wanneer hij ziet wie de schutter is. Het is zijn goede vriend Joseph Coddens, anesthesist in het ziekenhuis en voormalig korpsdokter van de brandweer. Vanthournoudt geeft hem onthutst een hand, neemt zijn Browning 7.65 van hem over en leidt hem weg voor verhoor. Coddens is doodkalm, maar ziet bleek. “Ik ga het niet ontkennen, ik wou haar doodschieten”, zegt hij.
Haar, dat is zijn collega Magda Dero, klinisch biologe en verantwoordelijk voor het labo van het ziekenhuis. De 36-jarige vrouw – moeder van vier kinderen en op dat moment zes maanden zwanger van haar vijfde – ligt bewusteloos in haar kantoor naast het laboratorium. Geveld door twee schoten uit het pistool van Coddens, waarvan één kogel een wervel verbrijzeld heeft en de andere het ruggenmerg doorboorde.
Dero moet dringend geopereerd worden, maar er is maar één anesthesist aanwezig in het ziekenhuis. En die heeft haar net proberen doodschieten. In allerijl wordt ze overgebracht naar het nabije Heilig Hart-ziekenhuis. De chirurgen redden daar haar leven, maar de tol is zwaar: Dero belandt in een rolstoel en zal de rest van haar leven vrijwel volledig verlamd blijven. Ruim twee maanden later, op 1 februari 1984, zal ze bevallen van een zoontje, dat overigens wel kerngezond is.
Onfrisse affaires
Het nieuws over de schietpartij beheerst dagen- en zelfs wekenlang de voorpagina’s van de kranten. Hoe is het toch zover kunnen komen dat zulke geleerde mensen elkaar zo de duvel aandoen, klinkt het in editorialen. Uit het onderzoek blijkt dat het onderhuids al heel lang scheef zat in Maria Rustoord en dat een combinatie van factoren bijna onvermijdelijk tot de bijna fatale afloop moest leiden.
Vooreerst: het karakter van Joseph Coddens. Als zoon van een Heistse pasteibakker werkte Coddens zich op tot een van de meest vermaarde medici van ons land. Ging als student geneeskunde in 1943 al aan de slag in een veldhospitaal tijdens de oorlog, werkte later onbezoldigd bij het Rode Kruis, bij Damiaanactie en als korpsdokter bij de brandweer. Maar vrijwel overal kwam hij in conflict met de hiërarchie omdat hij een aangeboren aversie had voor vriendjespolitiek en altijd en overal opkwam voor de kleine man, of in het ziekenhuis: voor de patiënt.
(lees verder onder de afbeelding)
Factor twee: het ons-kent-ons-sfeertje in Maria Rustoord toentertijd. Waar dokters een procentje kregen op de omzet van het labo van Magda Dero, als ze natuurlijk voor voldoende onderzoeken zorgden. Waar benoemingen geregeld werden op het tennisveld. Waar iedereen het door de vingers zag dat Magda Dero er, naast haar labo in het ziekenhuis, ook nog een illegale privépraktijk in Kachtem op nahield. En waar er al eens een patiënt op de operatietafel het leven liet, terwijl dat eigenlijk niet had moeten gebeuren.
In zo’n setting kreeg de rechter-dan-rechtgeaarde Joseph Coddens het na verloop van tijd op zijn heupen. Wanneer op 27 mei 1981 elektricien Willy Vanoverschelde (28) uit Handzame – vader van twee kinderen – sterft na een eenvoudige ingreep aan een tandgezwel, licht Coddens zijn weduwe in. “Uw man had niet moeten sterven”, wees hij met een beschuldigende vinger naar zijn collega, chirurg Fernand Vanden Kerckhove. Daarmee gooide Coddens de knuppel in het spreekwoordelijke hoenderhok.
(lees verder onder het kader)
In het kort
Beschuldigde: Anesthesist Joseph Coddens uit Roeselare.
Slachtoffer: Klinisch biologe Magda Dero uit Deerlijk.
Feiten: op vrijdag 18 november 1983 schoot de 62-jarige Coddens zijn 36-jarige collega neer met twee kogels na een hevige ruzie. De vrouw raakte volledig verlamd.
Het parket van Kortrijk start een onderzoek naar Vanden Kerckhove dat uitmondt in een veroordeling. Vanden Kerckhove wordt geschorst, maar kan dankzij zijn vrienden binnen de medische raad van Maria Rustoord – onder het voorzitterschap van Magda Dero – een dading sluiten: 25.000 Belgische frank (625 euro, red.) per maand tot aan zijn pensioen en hij zou zijn mond houden over alle andere onfrisse affaires in het ziekenhuis. Verklikker Coddens wordt door het groepje rond Dero persona non grata verklaard.
Om Coddens – op dat moment 62 jaar oud – te dwarsbomen, gaat men zelfs op zoek naar een nieuwe anesthesist. Zelf stelt Joseph Coddens zijn zoon voor, op dat moment nog aan zijn opleiding bezig, maar Dero weigert dat. Meer zelfs: ze zet samen met een groep andere dokters een petitie op poten om Joseph Coddens te laten ontslaan. “Met een verklikker die zijn beroepsgeheim niet respecteert, wensen wij niet langer samen te werken”, verwijzen ze naar de zaak rond de medische fout die klokkenluider Coddens aan het licht had durven brengen.
Kleine kinderen
Op 18 november 1983 staan de twee kemphanen tegenover elkaar in het kantoor van Dero. De laborantes proberen de gemoederen te bedaren. “Ge zijt toch geen kleine kinderen, gebruikt toch geen geweld”, roept medisch bediende Annie Degrijse nog. Plots zien ze Joseph Coddens wegstuiven en even later doodbleek terugkeren. In tussentijd is de anesthesist thuis in de Meensesteenweg zijn pistool gaan halen, een Browning 7.65 die hij op de zwarte markt had gekocht na een inbraakpoging. Coddens wil Dero dwingen om een document te tekenen waardoor zijn zoon de job zou krijgen, maar Dero blijft weigeren. Coddens schiet daarop twee keer. Nadien laat hij zich gewillig inrekenen door zijn vriend, adjunct-commissaris Vanthournhoudt.
Ruim twee jaar later, in februari 1986, start in Brugge het Proces van de Eeuw. Moordpogingen worden in die tijd nog door het assisenhof behandeld en dus maken ook kleppers van advocaten zich op voor een bitse strijd. Aan de zijde van Coddens zijn dat Geert Suy en de jonge Jef Vermassen, op dat moment al bezig aan zijn dertigste assisenzaak. De familie Dero krijgt bijstand van de legendarische Leo Martens, met aan zijn zijde ene Geert Bourgeois uit Izegem, “een welbespraakte Westvlaming (sic) naar wie toch even uitgekeken wordt”, noteert de verslaggever van Het Brugsch Handelsblad.
(lees verder onder de afbeelding)
Ook Joseph Coddens is goed voorbereid en kent de 2.600 bladzijden van zijn dossier als zijn broekzak. De assisenzaal zit elke dag stampvol, vooral met supporters van dokter Coddens uit Roeselare. Er passeren 75 getuigen de revue, de debatten duren negen dagen en worden op het scherpst van de snee gevoerd. Dokter Coddens doorstaat zijn ondervraging op de eerste dag kalm en zakelijk.
Op dag twee wordt heel de zaal muisstil wanneer slachtoffer Magda Dero in haar rolstoel de zaal wordt binnengereden, geflankeerd door haar man Henri. De vrouw kan alleen korte knikjes geven met haar hoofd, spreekt moeizaam en moet aldoor beademd worden. “Je hoort met een lichte regelmaat het vernuftige ademhalingssysteem zijn werk doen. Magda Dero kan dan telkens na enkele sekonden (sic) enige woorden uitbrengen, die voor een groot stuk verstaanbaar zijn”, schrijft onze verslaggever.
Weinigen in de zaal houden het droog bij haar getuigenis en ook Joseph Coddens in de beschuldigdenbank barst in snikken uit. In tranen smeekt hij om vergiffenis. “Ik wil geen wraak, maar wel een eerlijke behandeling. Ik heb die dag nog proberen vluchten, maar het is niet gelukt. Nu ben ik gehandicapt voor de rest van mijn leven”, vertelt Magda Dero. “Wij zijn hier de echte gevangenen. De kinderen stellen me elke dag dezelfde vraag: wanneer zal mama genezen zijn?”, vertelt haar man.
Nek breken
Op dag drie komen de artsen van Maria Rustoord afrekenen met hun oud-collega. “Een regelrechte tiran voor wie je altijd op je hoede moet zijn. Eerzuchtig. Roddelaar. Haatdragend. Een echte agressieveling”, klinkt het unisono. De verwijten zijn zo scherp dat assisenvoorzitter Marcel D’Hont terloops opmerkt “dat hij het niet gedroomd mag hebben om ooit daar geopereerd te moeten worden”. Nog een dag later komt het verplegend personeel getuigen. Schoorvoetend en met enige aarzeling in de stem.
De verdediging merkt het getreuzel op. “Bent u onder druk gezet door de artsen om hier niet te positief over Coddens te zijn?”, vraagt advocaat Geert Suy. “Ja, door dokter Debrabandere”, antwoordt een verpleegster. “Wij zijn een beetje bang”, zegt verpleger Eddy Bol. “Een andere dokter heeft zelfs gedreigd mijn nek te breken”, getuigt verpleegster Christa Verschaeve. Waarna het verplegend personeel als bevrijd de loftrompet afsteekt over beschuldigde Coddens.
Standbeeld
Die lofrede blijft de rest van het proces duren. “Joseph heeft ooit een bewusteloos kindje van de straat geraapt in Staden. Hij heeft het gereanimeerd en is 24 dagen en nachten aan dat bed blijven zitten, tot het kind de 25ste dag zijn ogen open deed. Ik ken maar één dokter die dat zou doen. Zijn plaats is hier niet. Zijn plaats is in Roeselare, waar ze een standbeeld zouden moeten zetten voor hem”, roept Antoine Libeert, voorzitter van het plaatselijke Rode Kruis.
De burgerlijke partijen en aanklager Paul Vandorpe proberen de sfeer nog te keren, maar Suy en Vermassen voelen dat de winst binnen handbereik is. Met een meesterlijk pleidooi haalt Vermassen de buit ook effectief binnen. Al durft hij, met de trieste aanblik van het verlamde slachtoffer en haar vijf kinderen, zijn favoriete artikel 71 – de onweerstaanbare dwang – niet pleiten. De jury velt een salomonsoordeel. Neen, Joseph Coddens is niet schuldig aan moordpoging maar wel aan opzettelijke slagen en verwondingen. De jury aanvaardt ook dat die slagen uitgelokt werden door het gedrag van het slachtoffer en legt de strafmaat op twee maanden.
Coddens, die dan al twee jaar in voorhechtenis zit, mag naar huis onder luid applaus van zijn vele supporters. Maar een standbeeld in de Rodenbachstad, dat staat er niet.
The post VERRASSEND VRIJ (2): “Er staan hier twee dokters ruzie te maken het labo, kom snel!” is provided by KW.be.
