Op 1 augustus 1975, exact een halve eeuw geleden, stierf priester Jozef Verhelle, 65 jaar oud, in de Oostendse St.-Jozefskliniek. Zij die hem nog gekend hebben worden schaars. Maar we sprokkelden een aantal oprechte getuigenissen over de man die de Oostendse jeugd aan het sporten kreeg en postuum zijn naam verbonden zag aan het Hermesstadion. Maar de gepassioneerd leraar durfde ook buiten de (krijt)lijntjes kleuren en temperamentvol botsten met anderen.
Geboren in Kortrijk belandt Jozef al rap als jonge priester-leraar buitencategorie in het O.-L.-V.-College. Waar paster Pype (1854-1926) zich ooit belangeloos engageerde voor een menselijker bestaan voor onze vissersbevolking, zo zet priester Jozef Verhelle (1910-1975) zich gedreven in voor de ruime sportieve ontwikkeling van de Oostendse jeugd. In 1949 sticht hij als leraar moderne en klassieke talen aan het O.-L.-V.-College de Hermes die hoge toppen scoort en decennialang kampioenstitels binnenrijft in de basket, atletiek, volley- en voetbal.
Vriend en vijand
In zijn boek Een collegeleraar vertelt omschrijft onderwijzer en oud-directeur Raymond Houwen Jozef-Pier-Verhelle als: Een vat vol buskruit, een fenomeen die ontsnapt aan elke poging tot definiëren. Er was maar één Pier en dat was Verhelle. Hij kon onverwacht ontploffen, in vuur en vlam schieten en even later in zijn schelp kruipen. Een bourgeois zette hij in zijn hemd. Waardoor hij zich ook vijanden op de hals haalde. Hij was als een oudere broer voor zijn leerlingen. Zijn lessen? Dat was theater: Nederlands Frans, Latijn, Grieks… Elke les was een literair festijn maar wiskunde was quantité négligable.
Opgevoed door vader
Leen Verbanck is een nicht van de priester: “Jozef verliest zijn moeder als hij zes maanden oud is en wordt opgevoed door zijn vader. Zijn een jaar oudere en enige zus Marie-Louise Verhelle wordt tot haar tien jaar grootgebracht bij tantes.” Die zus is de moeder van Leen: “Tijdens zijn Oostendse jaren kwam nonkel Jozef iedere zondag bij ons eten en daarna trok hij naar de sportactiviteiten op de Hermes.” Als leerlinge aan Sint-Andreas was haar oom ook haar leraar Godsdienst: “Ook daar was hij de bevlogen, taalvaardige en progressieve leerkracht die begeesterd kon vertellen en zich al filosoferend soms weinig aantrok van het voorziene leerplan. Hij was vooruit op zijn tijd maar hij bleef ook mijn oom natuurlijk en dat vond ik wat ambetant zoals bij de maturiteitsproef op het einde van mijn middelbaar waar hij ook jurylid was. Ja, ik heb nog tal van zijn voordrachten bijgewoond over het Franse chanson. Veel van zijn exposés heb ik ook volledig uitgeschreven, maar die zijn helaas verloren gegaan.” En net als anderen getuigt Leen ook over haar nonkel als de man die weinig geduld had met wie hem niet volgde in zijn gedachtegang. “Zo ging mijn moeder niet altijd akkoord met zijn visie over geloof en maatschappij. Maar meestal zweeg ze dan wijselijk, want tegenspraak verkropte hij moeilijk.”
Blote rug
Na 20 jaar college wordt Verhelle benoemd tot geestelijk directeur en leraar godsdienst aan het Sint-Andreaslyceum. “Hij was een boeiend lesgever met een uitgesproken mening en iemand die niet om boude uitspraken verlegen was”, herinnert Andrea Wynsberghe zich nog. “Het is meer dan 50 jaar geleden maar ik herinner me nog dat hij het maar niets vond dat de meisjes in de zomer – we warende jaren zestig – met blote rug ‘paradeerden’. En hij voorspelde ons in de Rethorica ook dat we na een jaar universiteit allemaal met een lief naar huis zouden komen.” Een voorspelling die alvast voor Andrea niet opging. Zij leerde haar man Dirk veel eerder kennen tijdens een vriendenfeest op de Hermes!
Algemeen Oostends
“Ik was in de jaren zestig sportredacteur bij Het Nieuwsblad van de Kust en speelde voetbal bij Hermes”, vertelt oud-hoofdredacteur van De Zeewacht Willy Helsmoortel. “Toen we Provinciaal Kampioen werden, trakteerde Verhelle de ploeg op een weekendje op hotel in Berdorf in het Luxemburg. In die nog preconcilaire tijden droeg hij al de mis op met zijn gezicht naar de gelovigen gericht en klonken er geen Latijnse gebeden maar preekte hij in algemeen Oostends. Hij wist zijn publiek te bespelen, net als bij zijn muzikale voordrachten in de Hermes op zondagavond.”
Geanimeerde shows
Legendarisch waren die voordrachten, zeg maar geanimeerde shows, over de meest diverse thema’s met als zijn dada het Franse chanson. In een De Zeewacht-interview vertelde de dochter van Felix Timmermans, Lia, die in Oostende woonde dat auteur Godfried Bomans ooit als intimus bij haar logeerde toen hij in onze stad een lezing kwam geven. Verhelle zou hem inleiden. Tot Bomans’ grote ergernis maaide Pier alle gras voor de voeten van de spreker die enkel nog in herhaling kon vallen. De Nederlander was furieus en kwam nooit meer terug.
The post “Hij wist zijn publiek te bespelen”: Hermes-stichter Jozef ‘Pier’ Verhelle overleed 50 jaar geleden is provided by KW.be.
