De Tour de France Femmes trekt zich komende zaterdag op gang. Met Margot Vanpachtenbeke, Valerie Demey, Lotte Claes, Justine Ghekiere, Julie van De Velde en Shari Bossuyt komt een recordaantal West-Vlaamse wielrensters aan de start. Zal een van hen geschiedenis schrijven zoals Josiane Vanhuysse dat 40 jaar geleden deed? Deze Wervikse dame won in 1985 in haar Belgische kampioenentrui een etappe in de Ronde van Frankrijk voor vrouwen. Op een heuvel in Nancy liet ze levende legende Jeannie Longo achter zich. “Die solozege was het absolute hoogtepunt in mijn loopbaan.” Een reconstructie.
Josiane Vanhuysse ontdekt haar passie voor de koers dankzij het café van haar ouders in de Speiestraat, waar de plaatselijke wielertoeristenclub Excelsior zijn thuisbasis heeft. “Tijdens mijn eerste ritjes, op mijn 20ste, reed ik mee met mijn damesfiets, maar ik werd er los afgereden. Toen heb ik mijn eerste koersfiets gekocht en hadden zij al snel moeite om mij te volgen”, vertelt ze in 2018 in Het Nieuwsblad. Pas op haar 22ste, in 1975, beslist Vanhuysse om in competitie te beginnen koersen, daarbij geholpen door de trainingsschema’s van Jan Derluyn, de vroegere sportdokter van wijlen Jempi Monseré. Twee jaar later wint Vanhuysse haar eerste koers en in 1978 wordt ze voor de eerste keer geselecteerd voor het wereldkampioenschap op de weg voor dames elite. In het Franse Sallanches legt ze beslag op een 32ste plaats. In 1981 is de Wervikse er ook bij in Praag, waar ze de hele wedstrijd als enige Belgische deel uitmaakt van de beslissende ontsnapping met onder meer de 22-jarige Jeannie Longo. In een sprint met vijftien wordt Vanhuysse 15de.
Driekleur in de Tour
Op 9 juni 1985 verovert Vanhuysse in het Limburgse Lummen de Belgische titel op de weg bij de dames elite. In erbarmelijke weersomstandigheden – Vanhuysse houdt van de regen – rijdt ze de hele koers voorop en laat ze in de finale haar enige vluchtgezel in de steek. Nadine Fiers en Marleen Clemminck vervolledigen het podium. Drie weken later verschijnt Vanhuysse in Bretagne in haar Belgische driekleur aan de start van de tweede editie van de Tour de France Féminin. In die periode rijden de vrouwen op hetzelfde moment over dezelfde wegen als de mannen, al gaat het telkens om ingekorte etappes. Er zijn ook meer rustdagen, vijf om precies te zijn. De Tour voor vrouwen telt in 1985 een proloog en 17 etappes in lijn, waarvan twee individuele tijdritten, goed voor een totaal af te leggen afstand van 1.231,5 kilometer. De 1m57 grote Vanhuysse maakt deel uit van de nationale selectie, met voorts ook Ingrid Mekers, Marina Mampay, Maria Herrijgers, Greet Fleerackers en Nadine Fiers.

De Wervikse begint degelijk aan haar eerste Tour. In de tweede rit met aankomst in Fougères behaalt ze een tiende plaats. Drie dagen later kent ze een minder moment tijdens de tijdrit naar Reims. De Italiaanse Maria Canins wint voor de inmiddels 26-jarige Jeannie Longo, die in dezelfde tijd eindigt en haar gele leiderstrui behoudt. “Ik had echt een slechte dag en er haperde iets aan mijn versnelling”, vertelt Vanhuysse in 2019 in Etappe, een tweejaarlijkse uitgave van het wielermuseum Koers! in Roeselare. “Mijn familie was speciaal naar Reims afgezakt, maar net toen had ik een offday. Gelukkig maakte ik het de dag erna goed, al was mijn familie helaas weer naar huis.”
Finish op Côte de Chavigny
Daags nadien, op vrijdag 5 juli 1985, wordt de vijfde etappe over 102,4 kilometer verreden tussen Ligny-en-Barrois en Nancy, met finish op de top van de Côte de Chavigny, een helling van 1.600 meter met een gemiddeld stijgingspercentage van 6,6 procent. “Het was een heuvelachtige etappe”, vertelt Vanhuysse in 2019. “De Nederlandse kampioene Thea van Rijnsoever was ontsnapt. Ik ben er alleen naartoe gereden. Ik reed in de Belgische kampioenentrui, zij in de Nederlandse. We waren dus wel een mooi duo. Bergop was ik de sterkste, bergaf was zij beter. Zonder te praten hadden we direct een afspraak. Zij was zwaarder gebouwd dan ik, dus nam zij de afdalingen voor haar rekening. Gelukkig voor mij lag de finish op een helling. De laatste drie kilometer reed ik solo zonder om te kijken.”
“We vierden die ritzege sober. De bloemen legden we in een kapelletje. Dat was het” – Josiane Vanhuysse in 2019
Vanhuysse houdt aan de finish 14 seconden over op een achtervolgende groep, waarvan geletruidraagster Jeannie Longo de spurt wint. Greta Fleerackers wordt derde. “Dat was op het nippertje”, vertelt Vanhuysse in 2018. “Ik weet nog dat Roger De Vlaeminck me aan de meet vroeg of ik het gehaald had. Zonder dat ik het wist was onder andere Jeannie Longo dichterbij geslopen.” Het is de eerste Belgische ritzege ooit in de Tour. “Die solozege was het absolute hoogtepunt in mijn loopbaan.”
Enkele uren later wint Ludwig Wijnants in Nancy ook de Tourrit bij de mannen. Ook bij hem gaat het, achteraf gezien, om de meest spraakmakende overwinning uit zijn carrière. Vanhuysse, die haar karakteristieke, hoekige en altijd werkende koersstijl vergelijkt met die van Briek Schotte, maakt het mee vanuit de tv-commentaarcabine van de BRT bij wijlen Mark Vanlombeek. Een wild feestje zit er na afloop niet in. “We vierden die overwinning heel sober”, aldus Vanhuysse in 2019. “Samen met de ploeg namen we een foto en aten we iets. Het was kalm. Toen we in het hotel waren, zagen we een kapelletje. Daar hebben we ons boeket bloemen ingelegd. En dat was het dan.”
Col du Tourmalet
Jeannie Longo wint vijf etappes in de Tour van 1985, maar moet in de eindstand Maria Canins voor zich dulden. Longo zou zich een maand later voor de eerste van vijf keer tot wereldkampioene op de weg kronen en schrijft vanaf 1987 ook driemaal op rij de Ronde van haar thuisland op haar naam. Vanhuysse wordt 13de en eerste Belgische in de Tour van 1985, nadat ze ook in de Alpen en Pyreneeën, met onder meer de beklimmingen van de Col du Tourmalet en Luz-Ardiden, goed standhoudt.
“De Franse cols zijn mij het meest bijgebleven van die Tour”, vertelt Vanhuysse in 2019. “Bergen beklimmen is een metafoor voor het leven. Als je iets wilt bereiken, moet je een berg op. Het gaat nooit vanzelf. In het leven heb je een doel, maar de weg ernaartoe is niet altijd gemakkelijk. Eens je boven bent is het fantastisch. Dat besefte ik tijdens die Tour. Ja, ik heb alles uit mijn carrière gehaald, want ik ben op die berg geraakt.”

In 1986 neemt Vanhuysse opnieuw deel aan de Tour. Ze eindigt drie keer in de top tien van een etappe – op de legendarische Puy-de-Dôme finisht ze zelfs als zevende – en legt in het eindklassement beslag op de 17de plaats, op 44’30” van Maria Canins. Vanaf 1987 gaat haar carrière in dalende lijn. In 1997 hangt ze, op haar 44ste en na het overlijden van haar moeder, haar competitiefiets definitief aan de haak, al blijft ze nog een tijdje aan de slag als duatlete, en zet ze zich bij een wielerclub, CT Force uit Wervik, als gediplomeerd trainster in voor de jeugdwerking. Op Vanhuysses wielerpalmares prijken, na een carrière van 20 jaar, maar liefst 577 overwinningen.
In 1990 gaat Vanhuysse aan de slag als postbode, een job die ze tot haar pensioen in 2012 blijft uitoefenen. “Als wielrenner was ik iemand die op karakter koerste. Dat kwam me goed van pas als postbode”, vertelt Vanhuysse op haar 59ste. De bewoners op haar ronde bezorgt ze bij haar afscheid een kaart met een tekst. “De sprinten zijn gestreden, de rondes gereden. ’t Was soms ambetant, ’t was meestal plezant. Maar vanaf vandaag kom je langs de wegen een lustig fietsend toeristje tegen.”
Ereburger van Wervik
In 2018 wordt Vanhuysse, onder het goedkeurend oog van presentator Karl Vannieuwkerke, ex-sprintster Kim Gevaert en ex-judoka Gella Vandecaveye, tot ereburger van de stad Wervik uitgeroepen. Anno 2025 woont Josiane, 72 intussen, nog altijd in Wervik, samen met haar hond Sterretje.
The post “Die Tour was een metafoor voor mijn leven”: Josiane Vanhuysse won 40 jaar geleden als eerste Belgische ooit een Tourrit is provided by KW.be.