Hoe goed gaan onze steden en gemeenten met hun centen om? Die vraag stelt zich nu Gent met grote financiële kopzorgen kampt. In West-Vlaanderen zien de situatie er wel iets rooskleuriger uit: slechts twee lokale besturen hebben nog minder reserves dan de Oost-Vlaamse provinciehoofdstad.
Rode cijfers en een grimmige sfeer in Gent, nu blijkt dat er extra taksen en honderden ontslagen nodig zullen zijn om de stad boven water te houden. Maar hoe zit het met de financiële gezondheid van de West-Vlaamse steden en gemeenten? Lang niet zo slecht, blijkt uit hun recent neergelegde jaarrekeningen van 2024.
Daarvoor namen we de zogenaamde autofinancieringsmarge van elk lokaal bestuur – bestaande uit de gemeente zelf en het OCMW – onder de loep. Dat is het bedrag dat een gemeente op het einde van het jaar overhoudt nadat de normale werking en de aflossingen van de schulden betaald zijn. Hoe lager dat cijfer, hoe minder ruimte er dus is om nieuwe investeringen te realiseren.
Besparingsoefening
In West-Vlaanderen lag de gemiddelde autofinancieringsmarge vorig jaar op 263 euro per inwoner. Ter vergelijking: in de Oost-Vlaamse provinciehoofdstad hadden ze slechts 43 euro per Gentenaar op overschot. Het budgettair beleid zit in de meeste van onze gemeenten dus wel snor, al zijn de verschillen best groot.
“Eigenlijk zijn er maar twee opties: snoeien in je uitgaven, of de belastingen verhogen”
Zo ziet de financiële situatie er in Houthulst precair uit, met een autofinancieringsmarge van slechts 3 euro in 2024. Volgens burgemeester Jeroen Vandromme (CD&V) speelt de herinrichting van het marktplein daar een grote rol in. “Die lening zijn we aangegaan in 2023, maar hebben we vorig jaar betaald. Dat heeft natuurlijk voor een flinke deuk in onze balans gezorgd”, zegt hij.
“Maar we moeten niet flauw doen: ook wij zijn noodgedwongen bezig met een besparingsoefening. De massale aanleg van gescheiden rioleringen zal de helft van ons beschikbaar budget opslokken de komende jaren, en zoals je ziet is de marge voor investeringen nu klein. In tegenstelling tot Gent moeten we gelukkig niet op zoek gaan naar 100 miljoen euro, maar wat extra ademruimte zou fijn zijn. Een prijsindexatie van bepaalde gemeentediensten en snoeien in uitgaven behoort zeker tot de mogelijkheden.” (lees verder onder de kaart)
Naast Houthulst is Roeselare de enige andere West-Vlaamse gemeente met een lagere autofinancieringsmarge dan Gent, namelijk 19 euro per inwoner. “We mogen niet vergeten dat het hier over een momentopname in een meerjarenplan gaat. Wat je het ene jaar (niet) doet, heeft een enorme impact op de marge in een ander jaar”, nuanceert burgemeester Kris Declercq (CD&V). “Daarnaast hebben we de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in grote infrastructuurwerken, extra veiligheid en subsidies aan bedrijven en gezinnen.”
Ongelijkheid
Volgens Brecht Warnez, professor bestuursrecht en Vlaams parlementslid voor CD&V, is besparen de enige logische maatregel voor gemeenten met een lage autofinancieringsmarge. “Enkel investeringen uitstellen, is geen langdurige oplossing, de uitgaven van de gewone werking van het lokaal bestuur moeten in zulke gevallen gewoon verlaagd worden. Of de inkomsten moeten verhoogd worden, voornamelijk door meer belastingen te heffen. Zo simpel is het eigenlijk.” (lees verder onder de grafiek)
Klinkt eenvoudig, maar in de praktijk blijkt dat ook externe factoren een grote invloed kunnen hebben. “Een goed financieel beleid is belangrijk, maar het is natuurlijk gemakkelijker om gezond te blijven als je vanuit Vlaanderen een duwtje in de rug krijgt. In West-Vlaanderen krijgen we gemiddeld 464 euro per inwoner uit het Gemeentefonds, terwijl dat in Antwerpen 1.807 euro is. Als we het probleem écht willen aanpakken, moeten we die middelen eerlijker verdelen”, aldus Warnez.
“Gezond blijven is gemakkelijker als Vlaanderen je een duwtje in de rug geeft”
In Middelkerke is er dan weer allesbehalve sprake van besparingen. Met een autofinancieringsmarge van liefst 1.104 euro per inwoner lijkt de kustgemeente van Jean-Marie Dedecker (LDD) de meeste marge te hebben om nieuwe projecten te bekostigen. Niet enkel in onze provincie, zelfs in heel Vlaanderen doet geen enkele gemeente het beter. “Niet door een gebrek aan investeringen alleszins. Denk maar aan ons casino, de zeedijk, het sportpark, nieuwe scholen… En we hebben zelfs onze belastingen verlaagd naar 3 procent”, grijnst de burgervader. Zijn geheim? “Een goeie huisvader zijn, op de portemonnee letten én een zeer ambetante schepen van Financiën hebben.” Ook Knokke-Heist en Nieuwpoort staan in de top 5 van Vlaamse gemeenten met de meeste ruimte om investeringen te doen.
The post IN KAART Van 3 tot 1.100 euro overschot: hoe gezond is de financiële situatie in jouw gemeente? is provided by KW.be.
