Tien kostbare manuscripten uit de erfgoedcollectie van de Openbare Bibliotheek Brugge zijn erkend als Vlaams Topstuk. De Vlaamse regering geeft die erkenning aan uitzonderlijke en zeldzame voorwerpen om ze extra te beschermen. Blikvanger onder de nieuwe Brugse Topstukken is het Liber Trotula, een geïllustreerd boek in het Middelnederlands over vrouwengeneeskunde.
Ook het getijdenboek van Jacoba van Beieren en het Bowet-getijdenboek springen in het oog. “Deze twee manuscripten maken deel uit van de tentoonstelling ‘Trots en Troost. Middeleeuwse getijdenboeken en hun lezers’, die nog tot 7 oktober 2025 loopt in het Groeningemuseum. Een unieke kans om de luxueus verluchte handschriften in het echt te zien”, zegt schepen van Cultuur Nico Blontrock.
800 handschriften
Als erkende erfgoedbibliotheek bewaart de Openbare Bibliotheek Brugge meer dan 800 handschriften. Centraal staat de monastieke collectie van de cisterciënzerabdijen Ten Duinen en Ter Doest, met 481 manuscripten. Deze verzameling werd, net zoals andere werken die in de Openbare Bibliotheek Brugge bewaard worden, eerder al door de Vlaamse overheid als Topstuk erkend.
Recent werden nog tien handschriften uit de Brugse bibliotheek toegevoegd aan de Topstukkenlijst, manuscripten uit de 14de tot 18 de eeuw. Het gaat om het Liber Trotula, De Excellente cronike van Vlaenderen, een gebedenboek samengesteld door Anthonis de Roovere, het getijdenboek van Jacoba van Beieren, het Bowet-getijdenboek, de bisschoppelijke uitvaartliturgie voor Jan de Witte, twee antifonaria van de Stichting van Caloen en twee achttiende-eeuwse manuscripten die beschrijvingen bevatten van het kerkinterieur van de later ontmantelde Sint-Walburgakerk en Sint-Donaaskathedraal. Daarmee zitten ondertussen 512 Topstukken in de erfgoedcollectie van de Openbare Bibliotheek Brugge.
Kruidentampon
Het Topstukkenstatuut wordt enkel toegekend wanneer werken als ‘zeldzaam’ en ‘onmisbaar’ worden beschouwd. De 15de-eeuwse kopie van het Liber Trotula (Ms. 593) – vernoemd naar de 12de-eeuwse vrouwelijke arts Trota – voldoet zonder twijfel aan die criteria. Het manuscript is een zeldzaam middeleeuws voorbeeld van een boek over vrouwengeneeskunde, geïllustreerd én in de volkstaal.
Van het Liber Trotula zijn zo’n 150 kopieën bekend, maar er zijn er slechts drie in het Middelnederlands bewaard. Bovendien is dit exemplaar geïllustreerd, met originele afbeeldingen van medische behandelingen en hulpmiddelen, zoals een kruidentampon of een medicinaal bad.
Wat het exemplaar uit de Brugse bibliotheek nog waardevoller maakt, is dat de tekst zich in de inleiding uitdrukkelijk tot vrouwelijke lezers richt. Dat is heel uitzonderlijk, want in de late middeleeuwen hadden vrouwen nauwelijks toegang tot geschreven medische kennis, zelfs niet wanneer die specifiek over het vrouwenlichaam ging.
Nog tot 7 oktober organiseert de Openbare Bibliotheek Brugge de tentoonstelling ‘Trots en Troost. Middeleeuwse getijdenboeken en hun lezers’ in zaal 10 van het Groeningemuseum. De kleine maar fijne expo gaat over de sterke, emotionele band tussen middeleeuwse mensen en hun boeken. Twee van de net erkende Topstukken zijn er te zien.
The post Tien manuscripten uit de Brugse bib erkend als Vlaams Topstuk: “Ook zeldzaam geïllustreerd boek over middeleeuwse vrouwengeneeskunde en… kruidentampons” is provided by KW.be.
