Zelfs onder hevig vijandig vuur drukten Britse soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog krantjes vol gitzwarte humor. Ze bleken van vitaal belang in de loopgraven. Nu zijn de originele exemplaren voorgoed terug in de Westhoek.
De gasaanvallen, bommen en ontberingen van de Eerste Wereldoorlog inspireerden een groep Britse soldaten in de ruïnes van Ieper tot grapjes die ze er drukten in een eigen krantje en verspreidden in de loopgraven. ‘The Wipers Times’ werd genoemd naar de stad van de lakennijverheid. “De hoofdstad van de ‘zakdoekenindustrie’, klonk het spottend, omwille van alle ‘wiping’ en gehuil in de oorlog. Bovendien spreken Britten Ieper uit als Wipers”, vertelt Simon Louagie, slagveldgids en manager van het Poperingse Talbot House.
Terug thuis
Al ruim tien jaar staat Louagie in contact met de familie van kapitein Fred Roberts, de redacteur van toen. “Ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de krant in 2016, mocht ik een bijzondere tocht uittekenen in de voetsporen van Roberts en zijn eenheid ‘Sherwood Foresters’. Met Talbot House kopen we nu originele exemplaren die Roberts zelf bezat. De familie is blij dat ze thuiskomen in de streek waar ze gemaakt zijn. Plan B was een verkoop aan een Amerikaanse investeerder, maar dat zagen ze minder zitten.”
Koninklijk paleis
“De plechtige overhandiging vond plaats in het koninklijk paleis in Londen.” Deze unieke krantjes vormen voortaan de kroonjuwelen van het archief van Talbot House, nu een levend museum en logies, toen een Britse soldatenclub achter het front. “Tijdens hun verlof bezochten Roberts en een aantal van z’n apostelen Talbot House. De typisch Britse humor blijft bestaan in dit huis. ‘Pessimisten buiten’, prijkt nog altijd aan onze ingang. Het was niet makkelijk optimistisch te zijn in oorlogstijd, maar hier was je verplicht.”
Lichtpuntje
“Die humor hebben Britten zelfs in de heetste vuren, de dood in de ogen kijkend. Een Brit zal eerst nog een grapje maken voor hij de pijp aan Maarten geeft.” Hoe erg de oorlog ook werd, de makers van de Wipers Times gingen door. “Ze waren de oorlogspropaganda beu en de censuur deed hen zelfs een paar versnellingen hoger schakelen. Vooral op de meest vreselijke momenten vonden ze deze krantjes van vitaal belang. Grapjes maken in plaats van de kopjes laten hangen, dat was de Britse spirit. De humor moest de moraal hoog houden, de spot en menselijkheid terugbrengen. In de slechtste tijden was dit krantje hun lichtpuntje.”
Menenpoort Cinema
Louagie doorbladert enkele krantjes. “Met alles werd gelachen. Hier, een advertentie voor de ‘Menenpoort Cinema’: elke avond kon je er vanop de Ieperse vestingen de lichtflitsen van de bommen zien. Op de Meenseweg – ‘the road to ruin’ – was ‘every foot a thrill’, fantastisch spannend. Bij een gasaanval schreven ze een klachtenbrief naar de Ieperse burgemeester over een gaslek op de markt. Er werd ook geklaagd over ‘een barst’ in de volledig verwoeste kathedraal. Van de Lakenhallen was het dak eraf geblazen: ze ‘verhuurden’ het gebouw als de best geventileerde zaal van de stad.”
“Of hier, de niet te missen band van de avond: de Dikke Bertha’s, het zware Duitse geschut. Deze krantjes werden gedrukt onder hevig vijandig vuur. De krant is zelfs krom gedrukt. Ze moesten zich beredderen met wat ze hadden. ‘We zijn erin geslaagd een drukpers op te pikken aan een redelijke prijs’, terwijl ze die gewoon gestolen hebben. Beschutting vonden ze onder meer in de kazematten, bomvrije schuilplaatsen onder de vestingen, tussen de ratten.”
Bier
Daar is nu de brouwerij ‘Kazematten’ gevestigd en wordt het bier Wipers Times gebrouwen. Er hangen ook historische foto’s van Roberts en zijn soldaten. “We willen samenwerken met de brouwerij rond deze unieke collectie. We denken aan een tentoonstelling, een tour in de streek en hopen deze exemplaren nog eens uit te geven in krantvorm.”
Tegen het einde van de oorlog noemden de soldaten hun krant ‘The Better Times’. “En ze werden meer melancholisch: ‘denk aan zij die hier achterblijven, onze vrienden die niet meer naar huis kunnen’.” (TP)
The post Met gestolen drukpers drukten Britten gitzwarte humor in loopgraven, nu keren unieke soldatenkrantjes terug naar Westhoek: “Met alles werd gelachen” is provided by KW.be.
