Já, hij was kwaad op zijn partij, omdat er wéér geen West-Vlaming werd aangeduid als minister. Dat is de reden waarom N-VA-boegbeeld Sander Loones maandenlang gezwegen heeft. Tot vandaag. Eén jaar na de verkiezingen doet de populaire burgemeester van Koksijde zijn verhaal. Wat hij wél met hand en tand verdedigt, is het regeerakkoord. Maar eerst: een flinke brok familiegeschiedenis.
“Welkom aan de Vlaamse kust”, lacht Sander Loones (46). Plek van afspraak is het gemeentehuis van Koksijde, een hightech constructie met veel glas en staal. Aan de muur in zijn kantoor een opvallende affiche van het jaar 1953: de aankondiging van de festiviteiten die georganiseerd worden om Rosa Dewitte in te huldigen als burgemeester, onder meer een stoet en een banket. “Mijn grootmoeder”, zegt een zichtbaar fiere Loones. “Ook mijn grootvader (Honoré Loones, red) was hier burgemeester. Mijn vader (Jan, red) had het moeten zijn, maar door enkele overlopers is het anders uitgedraaid. Hij was wel 23 jaar eerste schepen. Vandaag is de sjerp weer thuis, zeg maar. (lacht) Ik ben zeer verknocht aan mijn gemeente.”
U legde zelfs de eed af op het strand met twee paardenvissers in de buurt.
“Een eerbetoon aan mijn grootouders. Het was mijn grootvader die een doorstart van de paardenvissers mogelijk maakte. Hij is de bezieler van zowel de Garnalenfeesten als het Visserijmuseum. Maar het was ook een eerbetoon aan onze gouverneur.”
Euhm …
“Door de nieuwe procedure is het plechtige moment, waarbij burgemeesters bij hem de eed afleggen, naar de achtergrond verdrongen. Ik vind dat spijtig. Politiek mag ook een beetje romantiek en traditie zijn.”
Toen uw grootmoeder burgemeester werd, werd er zelfs nog een stoet georganiseerd. Hebt u heimwee naar die tijd?
“Neen, er zijn grenzen aan de verheerlijking van personen. Wat wel mooi was, was de verbondenheid bij zulke festiviteiten. Dat willen wij opnieuw creëren. Het eerste wat ons nieuwe schepencollege besliste, was de herinvoering van de nieuwjaarsreceptie. Daar kwamen 4.000 mensen op af! Mijn grootmoeder was trouwens een bescheiden vrouw. Zij is burgemeester geworden uit liefde voor haar man, omdat zijn burgerrechten even afgenomen werden.”
Uw grootvader was geen typische oorlogsburgemeester, zo blijkt uit onderzoek, omdat hij zich durfde verzetten tegen de Duitse bezetter. Hoe kijkt u daarnaar?
“Ik heb hem helaas amper gekend, ik was twee jaar toen hij stierf. Hij was eerst hier burgemeester in Oostduinkerke en op het einde van de oorlog ook in Oostende. Hij was inderdaad iemand die altijd en overal opkwam voor zijn bevolking. Opa was daarom ook graag gezien. Toen hij zich in 1964 opnieuw verkiesbaar mocht stellen, werd hij met een gigantische meerderheid verkozen tot burgemeester. Er zit dus geen onverwerkt verleden in onze familie, totaal niet zelfs.”
Toch werd hij na de oorlog veroordeeld voor collaboratie.
(haalt schouders op) “Dat was blijkbaar hoe het toen liep. Hij was Vlaming en hij was burgemeester. Dat was genoeg om veroordeeld te worden. Daarna is mijn grootmoeder burgemeester geworden. Mijn grootvader was haar rechterhand. Dat was een mooi duo. (glimlacht) Mijn grootmoeder heb ik wel goed gekend. We hebben dikwijls samen een garnaaltje gepeld en een maatje gegeten.”
“Wist je dat zelfs Bart De Wever West-Vlaams spreekt? Hij kent het hele repertoire van Johny Turbo”
Over naar de politiek vandaag. Waarom wou u het voorbije jaar amper of geen interviews geven? U had de verkiezingen nochtans gewonnen.
“Dat was een bewuste keuze. Eerst omdat er onderhandeld moest worden. Wie aan de tafel zit, zwijgt beter. Ik was vooral bij de federale onderhandelingen betrokken en deze duurden meer dan zeven maanden. Daarna heb ik gezwegen omdat ik de nieuwe ploeg alle kansen wou geven. Ik ben trouwens zeer content met het regeerakkoord. Het eerste hoofdstuk is door mij geschreven. Er zijn niet veel parlementsleden die dat op hun palmares hebben. (lacht) Maar oké: er was nog iets anders. Wij hebben met N-VA in West-Vlaanderen inderdaad zeer goed gescoord en daar had minstens één ministerpost tegenover moeten staan.”
‘Als we straks in twee regeringen zitten, is het ondenkbaar dat er opnieuw geen West-Vlaamse N-VA-minister komt’, sprak u na de verkiezingen.
(knikt) “We hebben nochtans goede kandidaten. Maaike De Vreese en Axel Ronse bijvoorbeeld. Ik had graag een van beiden als minister gezien. Ik heb dat ook op tafel gelegd. Dat is niet gebeurd. Ik was daar kwaad over, ja. (stil) Waarmee ik trouwens geen afbreuk doe aan de kwaliteiten van de mensen die wél minister zijn geworden. Dat zijn allemaal uitstekende politici. Het gaat erover dat wij als West-Vlaamse N-VA ook een mandaat verdienden. We hebben immers negen ministers in totaal. Vergeet niet dat wij de sterkste stijger waren van de hele N-VA-familie.”
U hebt wel zelf de vraag gekregen om minister te worden in de Vlaamse regering. Waarom zei u neen?
“Omdat ik absoluut burgemeester wou worden én omwille van de federale onderhandelingen. Ik was daar bezig met het communautaire luik en ik wou daarop blijven focussen. De partij wist dat, ik had dat vooraf duidelijk aangegeven. Mijn passie ligt bij het institutionele. Dan moet je niet op een andere stoel gaan zitten. Er zijn misschien mensen die daar anders over denken, maar ik vind niet dat je minister moet willen zijn op eender welk domein.”
Begroting bijvoorbeeld is toch ook uw domein?
“Dat is niet mijn grootste expertise. Dat is iets waar ik mij graag in vastbijt, maar mijn echte expertise ligt op institutioneel vlak. Het enige wat men mij kan verwijten, is dat ik consequent ben gebleven. Wat ik vooraf heb aangekondigd, heb ik nadien effectief gedaan. Maar ik vind dat geen excuus om geen andere West-Vlaming aan te duiden. Maaike en Axel hadden dat perfect gekund.”
Dat er geen enkele West-Vlaming in de federale regering zit, is dat ook slecht voor onze provincie?
“Dat is niet goed, je moet daar niet flauw over doen. Het is altijd handig om mensen aan tafel te hebben die weten wat er leeft in een regio, die de gevoeligheden kennen. Let op: er zijn veel federale ministers die onze provincie een warm hart toedragen, hoor. Theo Francken bijvoorbeeld. Hij zorgt nu al voor een nieuwe dynamiek op onze militaire basis die de voorbije jaren aan het doodbloeden was. Ik ben heel blij dat we de helikopters hier in Koksijde kunnen houden. Dat is trouwens ook het gevolg van een goede samenwerking met John Crombez (Vooruit), mijn collega uit Oostende.”
Laten we eens naar het federale regeerakkoord kijken. Bent u daar echt tevreden over? ‘Er komt geen staatshervorming’, zei vicepremier Maxime Prévot (Les Engagés) in De Zondag.
“Dat klopt niet. (benadrukt) We gaan op korte termijn wel degelijk dingen doen. We gaan de Senaat afschaffen, we gaan de Brusselse politiezones fusioneren, Vlaanderen krijgt meer gewicht op vlak van buitenlands beleid, enzovoort. Ook belangrijk is de mentaliteitswijziging die in het regeerakkoord ingeschreven staat: de federale regering staat niet langer boven de Vlaamse.”
“Had CD&V meegewerkt, dan zouden we vandaag veel verder staan op communautair vlak”
Maar dit is toch niet de confederale omwenteling die u wou? ‘Confederalisme of niets’, sprak u voor de verkiezingen.
“Dat is inderdaad niet gelukt, omdat de kiesuitslag dat niet mogelijk maakte. Wat moet je dan doen? Laat je het land over aan de PS? Of neem je zelf verantwoordelijkheid? Wij hebben voor de tweede optie gekozen. Dat is een beslissing van het verstand, niet van het hart. Maar het is wel een beslissing die ik kan steunen.”
Veel lezers zullen denken: is die Senaat nu nog niet afgeschaft?
“Alles wat nodig is om dat te doen, ligt op tafel. Het is tijd dat iedereen de moed van zijn overtuiging toont. (wikt zijn woorden) Als ik terugblik op de onderhandelingen, is er één iets waar ik echt teleurgesteld in ben. (zwijgt even) In de houding van de federale CD&V. Zij waren institutioneel eerder een remmende factor. Niet alleen tijdens de onderhandelingen, ook vandaag nog. Wat een verschil met de Vlaamse CD&V die wel bestuurt en tegelijk respect toont voor haar identiteit.”
Wat had CD&V moeten doen?
“Voluit gaan voor haar overtuiging in plaats van af te remmen. CD&V wou toch ook een staatshervorming en bijvoorbeeld het arbeidsmarktbeleid overhevelen naar de deelstaten? Daar heb ik aan tafel niets van gemerkt. De laatste partij die op de ultieme onderhandelingsnacht zelfs de afschaffing van de Senaat tegenhield, was de CD&V van Sammy Mahdi. Had CD&V meegewerkt, zouden we vandaag veel verder staan op communautair vlak.”
En toch bent u tevreden over deze regering, zegt u?
“Ja. De factor die voor mij de doorslag geeft, is dat de premier zelf de bevoegdheid krijgt om de wetteksten te schrijven om het land institutioneel op orde te zetten. Dat is goed, want zo krijgt het communautaire écht politiek gewicht. Daarom heb ik vrede met deze regering. Plus: de andere hoofdstukken uiteraard. (enthousiast) Dit wordt de meest West-Vlaamse regering die we ooit hadden. De beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd: goed voor onze provincie. De verlaging van de lasten voor wie werkt: goed voor onze provincie. Enzovoort.”
Maar zonder minister die onze taal begrijpt …
“Dat is niet helemaal waar. Wist je dat zelfs Bart (De Wever, red) West-Vlaams spreekt? Hij kent het hele repertoire van Johny Turbo. Je moet het hem eens vragen. Hij zal het met plezier zingen.” (lacht)
Dat zullen we zeker doen. Had u geen ‘minister van Staatshervorming’ kunnen worden?
“Dat heeft op tafel gelegen. Maar dan wilden de Franstaligen ook iemand. Een waakhond, zeg maar. Dat wou ik niet. De vorige regering heeft die formule geprobeerd en dat is een mislukking gebleken. Zowel Annelies Verlinden (CD&V) als David Clarinval (MR) was bevoegd, maar uiteindelijk is er van hun plannen niets in huis gekomen. Daarom is het beter dat de premier dit zelf in handen heeft.”
Iets anders. U zetelt deze legislatuur in het Vlaams parlement. Wat vindt u van de kritiek dat Vlaanderen lijdt aan spilzucht?
“Ik vind het goed dat het debat eindelijk over Vlaanderen gaat. Dat is tenminste een echte democratie. Maar ik ga niet akkoord dat Vlaanderen aan spilzucht lijdt. Dat er te veel subsidies worden uitgereikt, oké. Maar hoe komt dat? De reden is institutioneel: als regio zijn wij niet bevoegd voor onze eigen fiscaliteit. Het enige wat je dan kan doen, is subsidies uitreiken. Maar Vlaanderen is wel de enige regering in dit land die tenminste zijn begroting op orde zal zetten. Daarom is de kritiek niet terecht.”
Een belangrijk Vlaams dossier is de uitbreiding van de E403 met een derde rijstrook. Uw partijgenote en bevoegd minister Annick De Ridder liet al uitschijnen dat dat er toch niet komt. Hoe kijkt u daarnaar?
“Dat is absoluut nog niet beslist. Wij, de West-Vlaamse N-VA, willen dat er wel een derde rijstrook komt. Dat behoort zelfs tot de absolute prioriteiten voor onze provincie. Ik heb begrepen dat de regering daar binnenkort over zal communiceren.”
Tot slot: is het uitkijken naar de zomer in Koksijde?
(enthousiast) “Absoluut. Elke zomer ontvangen wij ongeveer één miljoen mensen in onze gemeente. Dat wil al iets zeggen. Het toeristisch seizoen wordt eind juni afgetrapt met de Garnaalfeesten. Ik kijk daar heel erg naar uit. Voor het eerst zal ik daar staan als burgemeester bij de stoet die destijds onder mijn grootvader het levenslicht zag. Het wordt fantastisch!”
The post “Maaike De Vreese of Axel Ronse had minister moeten zijn”: N-VA-boegbeeld Sander Loones doorbreekt de stilte is provided by KW.be.
