Naar aanleiding van de 100ste verjaardag van de grootschalige vernieling van de Vlaamse heldenhuldezerkjes heeft VOS Vlaamse Vredesvereniging een bijzondere herdenkingsactie op poten gezet. Vrijwilligers trokken naar de militaire begraafplaatsen van Adinkerke, De Panne, Oeren en Westvleteren, waar zij bij elk graf van een soldaat die ooit rustte onder een heldenhuldezerkje een herdenkingskruisje in de grond plantten.
Met deze ingetogen en respectvolle actie vraagt VOS aandacht voor een vergeten, maar pijnlijke bladzijde uit de Vlaamse en Belgische geschiedenis. Lambert J. Derenette, voorzitter VOS, legt uit: “De heldenhuldezerkjes zijn een uniek stuk erfgoed uit de Eerste Wereldoorlog. Ze werden ontworpen door frontsoldaat en kunstenaar Joe English en dragen het opschrift ‘AVV-VVK’ (Alles Voor Vlaanderen, Vlaanderen Voor Kristus). Deze grafstenen waren bedoeld als eerbetoon aan Vlaamse frontsoldaten die aan het IJzerfront vochten en sneuvelden. Ze symboliseerden de Vlaamse rouw, het verlangen naar vrede en het streven naar gelijke rechten voor de Vlaamse soldaten binnen het Belgisch leger. Op 25 mei 1925 – honderd jaar geleden – gaf de Belgische overheid opdracht om een groot deel van deze heldenhuldezerkjes te verwijderen en te vernietigen.
Met geweld verwijderd
Op de begraafplaatsen van onder andere Adinkerke, De Panne, Oeren en Westvleteren werden de zerkjes met geweld verwijderd om ze te vervangen door Belgische standaardzerken. De brokstukken werden zelfs gebruikt als fundering voor de aanleg van de zogenaamde ‘Heldenweg’ in Adinkerke. Dit leidde tot grote verontwaardiging binnen de Vlaamse gemeenschap en werd een katalysator voor de bouw van de eerste IJzertoren in Diksmuide, hét symbool van de Vlaamse vredesbeweging en de herdenking van de gesneuvelden.”
Met het planten van herdenkingskruisjes bij elk graf waar ooit een heldenhuldezerkje stond, wil VOS Vlaamse Vredesvereniging dit historische onrecht onder de aandacht brengen én de vredesboodschap van de frontsoldaten levend houden.
Respectvol omgaan
“Onze actie is een oproep tot blijvende herinnering en respect voor het erfgoed van de Vlaamse oud-strijders en tot het koesteren van vrede en verzoening”, aldus Derenette. “VOS pleit voor een respectvolle omgang met het verleden en de nog resterende heldenhuldezerkjes doorheen het Vlaamse land. We organiseren ook lezingen om de betekenis van deze historie door te geven aan nieuwe generaties.”
In de geschiedenis van de heldenhuldezerkjes in Adinkerke speelde het echtpaar Hendryckx – Ryckeboer een belangrijke rol. Griet Ryckeboer was er als jong meisje bij de ouderlijke boerderij in Adinkerke getuige van hoe verbrijzelde zerkjes werden gebruikt om er de kerkhofweg mee aan te leggen. Het beeld liet haar nooit meer los.
“Het is belangrijk dat wij de geschiedenis daarvan kennen en herdenken” – Mathias Vandenborn (15)
In 2002 smeekte de hoogbejaarde dame VOS (Vlaamse Oud-Strijders, vandaag VOS-Vlaamse vredesbeweging) in haar geestelijke testament om de resterende heldenhuldezerkjes van de ondergang te behoeden. Haar vrees was dat de tand des tijds die verder zou decimeren. Omdat het behoud van de zerkjes op gewone burgerlijke begraafplaatsen afhing van de alertheid van concessionarissen, waren er in de loop van de tijd immers een aantal geruimd. Om te voorkomen dat er nog zouden verdwijnen, had ze samen met haar echtgenoot Bert(en) Hendryckx en de hulp van hun kennissenkring een foto-inventaris van de heldenhuldezerkjes samengesteld. “Met de oproep aan VOS om die zerkjes in stand te houden”, vertelt Derenette. “VOS nam de laatste wil van het echtpaar Hendryckx-Ryckeboer met grote eerbied ter harte. Al snel bleek dat de inventaris niet volledig was. Om de hiaten op te vullen, plande VOS een systematische prospectie over het Vlaamse land. Om deze zerkjes te vrijwaren van verwijderen, na einde concessie, besloot VOS ze zoveel als mogelijk in peterschap te nemen en te onderhouden, in samenwerking met lokale zorgdragers.”
Jongeren betrekken
VOS hecht bijzonder veel belang aan het betrekken van jongeren bij deze geschiedenis en het levend houden van de vredesboodschap van de heldenhuldezerkjes. Daarom werkt de vereniging gerichte educatieve programma’s en samenwerkingen uit met focus op scholen, jeugdverenigingen en lokale organisaties. Zo betrekken ze jongeren via interactieve rondleidingen op de militaire begraafplaatsen, workshops en digitale projecten bij dit erfgoed.
Een van die jongeren is Mathias Vandenborn (15), kleinzoon van Linda Renette, partner van Lambert: “We hebben op school nog maar weinig over WOI in de Westhoek geleerd, maar door mijn oma ben ik er erg in geïnteresseerd geraakt. We bezoeken veel kerkhoven en begraafplaatsen waar die heldenhuldezerkjes staan. Het is belangrijk dat wij de geschiedenis daarvan kennen en herdenken. Daarom vind ik deze kruisjes plaatsen bij de graven belangrijk.”
Informatie over deze actie, de geschiedenis van de heldenhuldezerkjes en de werking van VOS via www.vosnet.org of [email protected] of [email protected].
The post Herdenkingsactie voor heldenhuldezerkjes: VOS Vlaamse Vredesbeweging plaatst kruisjes aan militaire graven in De Panne, Oeren en Westvleteren is provided by KW.be.
