Tussen 12 en 14 juni wordt een pas opgedoken, onbekende schilderij van James Ensor, dat na 125 jaar is opgedoken, geveild door het Brusselse veilinghuis Arenberg Auctions. Het betreft een portret van Ensors dan 65-jarige moeder, een olieverf op doek. De Ensor Adviescommissie heeft het werk authentiek verklaard. De inzetprijs van het schilderij is 80.000 euro.
Een tot nu toe onbekend werk van James Ensor, 46,1 bij 27 cm groot, is recent opgedoken en wordt volgende week in Brussel geveild. De Oostendse meester schilderde, gesigneerd en gedateerd, zijn moeder Marie Louise Cathérine Haegheman (1835-1915) in 1900 op 65-jarige leeftijd. Volgens het veilinghuis spreken kenners van een heel persoonlijk schilderij, typisch Ensoriaans en met een ironische ondertoon. Het gesigneerde werk gaf Ensor de weinig vlijende naam Debris (wrak). Eerder had zijn moeder al model gestaan in 1882 Ensor was dan 22 jaar en hij schilderde haar ook meerdere keren op haar doodsbed in 1915. Een van die werken werd in 1978 gestolen uit het Stedelijk Museum op het Wapenplein en teruggevonden door spelende kinderen in de duinen van Mariakerke.
Veiling
Ooit werkte een zekere Anna Roose in een Oostends winkeltje met schildersbenodigdheden, waar Ensor af en toe zijn tubes verf kocht. De kunstschilder gaf of verkocht haar dit nu opgedoken schilderij, waarna het na Anna’s overlijden in 1980 in de familie van haar neef terecht kwam, samen met nog andere werken van Ensor en Léon Spilliaert. Het portret bleef dus decennialang en generaties ver in het bezit van dezelfde familie en is dus ook niet in de omvangrijke oeuvrecatalogus van de Oostendse Ensorkenner en lid van de Ensor Adviescommissie Xavier Tricot opgenomen. De familie biedt het werk dus nu ter openbare veiling aan.
Zuster?
Dat het portret Ensors moeder betreft, is zeker. “Even twijfelde ik nog of het haar zuster Mimi niet kon zijn, die op latere leeftijd bij de Ensors inwoonde. In 1890 schilderde hij zijn tante Mimi als Figure revêche (nors gezicht) in een vergelijkbare pose als het schilderij van zijn moeder”, zegt Xavier Tricot “Oudere familieleden beginnen wel eens vaker meer en meer op elkaar te gelijken. Maar uiteindelijk waren alle leden van de Commissie het eens dat het hier een authentiek werk van de meester betreft en dat hij zijn moeder portretteerde.”
Dit opgedoken portret uit 1900 vult alvast de kloof van meer dan 30 jaar tussen beide bovenvermelde en gedocumenteerde werken in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel en Mu.ZEE in Oostende. (lees verder onder het schilderij)
Het grootste deel van het doek lijkt vrij snel geschilderd, maar Ensor besteedde veel aandacht aan het gezicht en de handen van zijn moeder, waardoor die fijne details des te meer opvallen. Dat zijn moeder naast een Chinese vaas zit afgebeeld, hoeft ook niet te verwonderen: dergelijke vazen waren een geliefd onderwerp in veel van Ensors stillevens en werden ook verkocht in in de souvenirwinkel(s) van de familie.
Wrak
Ensors humor blijkt uit hoe hij het portret van zijn moeder positioneert onder het portret van de jongedame achter haar. “Een typisch ironische trek van Ensor”, zo stellen de experten van Arenberg Auctions. “Bovendien is het portret van de jongedame boven de moeder niet fictief: het hing destijds jarenlang in het salon van Ensors ouders en valt vandaag nog te bewonderen in het James Ensorhuis in Oostende.” Dat beaamt ook Tricot: “Die ironie blijkt ook uit de titels van beide werken Wrak en Nors gezicht. Raar want als hij over zus, moeder en tante schrijft, is het bijna altijd lovend. Ook een ander schilderij waar hij ze alle drie samen afbeeldt krijgt de titel: La parêsse (De luiheid).”
“Nee, ik denk niet dat er nog veel olieverfschilderijen op doek van Ensor aan het licht zullen komen”, zegt Tricot. “Maar je weet nooit: neem nu het werk Squelette arrêtant masques. Dat werk dook in 2016 op bij het nichtje van de weduwe van oud-burgemeester Henri Serruys. Die had het haar nichtje ooit cadeau gedaan. Dat schilderij bevond zich dus, zonder dat ik het wist, jarenlang op pakweg 200 meter van mijn voordeur. Had ik dat toen geweten, dan was het werk misschien in Oostende kunnen blijven. Maar het werd door Sotheby’s in Parijs geveild en kwam uiteindelijk in handen van de Antwerpse industrieel en mecenas Fernand Huts, die het voor 7,4 miljoen euro heeft gekocht. De instelprijs was 1,5 miljoen euro, dacht ik.” Wat het Wrak zal opbrengen, blijft nu de vraag.”
The post Nieuw opgedoken schilderij van Ensor wordt geveild in Brussel: “Portret van moeder met ironische ondertoon, getiteld: ‘wrak’” is provided by KW.be.
