Vallen, opstaan en weer doorgaan (maal x). Het kan niet anders of Herman Van Veen had bij het schrijven van zijn oorwurm Vincent Van Quickenborne (Open VLD) in gedachten. Eén jaar nadat de kiezer de Kortrijkzaan knock-out sloeg, ontpopt de onvermoeibare liberaal zichzelf tot grootste kwelduivel van Bart De Wever en co. Een geanimeerd gesprek over de val, de verrijzenis en het liberalisme.
Een terras aan de boorden van de Leie in Kortrijk. Toen we hier twee jaar geleden een interview hadden, waren twee bodyguards de omgeving voortdurend aan het uitkammen. Vincent Van Quickenborne (51), toen minister van Justitie, en zijn gezin werden immers bedreigd. Die tijd is voorbij, zegt hij. “Een dreiging is doorgaans aan de functie verbonden. Je mag zoiets niet persoonlijk nemen. Alhoewel: in Nederland was het wel eens persoonlijk. Maar hier is alles peis en vree. En gelukkig maar.”
Vandaag is Van Quickenborne ‘gewoon’ parlementslid. Ook de sjerp van Kortrijk is hij kwijt – aan partijgenote Ruth Vandenberghe. Lang heeft hij daar niet bij stilgestaan, benadrukt hij. “Ik ben iemand die heel snel een knop kan omdraaien. Vandaag is mijn rol die van oppositieman in Brussel. (op dreef) Ik ben daar dag en nacht mee bezig. Dat moet ook. Deze week bespreken we de programmawet, zeg maar de vertaling van de begroting. Dat is 559 bladzijden, hoor.”
Waar blijft u de energie halen? Er zijn maar weinig politici die zichzelf zo vaak kunnen heruitvinden.
“Wat verwacht je van mij? Dat ik daar zit om koffie te drinken? Ik ben iemand met veel energie en passie en ik gebruik die graag. Het is een voorrecht om in het federaal parlement te mógen zetelen. Ik heb daar ongelooflijk veel zin in. Je hebt een sterke oppositie nodig die controleert wat de regering allemaal doet. Ik denk dat ik dat kan. Met mijn 25 jaar ervaring voel ik wanneer een regering twijfelt.”
Is de grote moeilijkheid niet dat u oppositie moet voeren tegen een regering die een groot deel van uw programma uitvoert?
“Ik voer faire en feitelijke oppositie. Dus ja, het klopt dat er interessante dingen in het regeerakkoord staan. Maar de prijs die men betaalt voor die hervormingen, is zeer hoog. De socialisten halen slag na slag binnen. (benadrukt) We zijn amper 120 dagen bezig en er zijn al 20 nieuwe taksen! Dat zijn belastingen die ofwel ingevoerd ofwel verhoogd worden. Wie elke maand 200 euro spaart voor zijn dochter, zal meerwaardetaks moeten betalen. Wie een warmtepomp wil kopen, ziet de btw 15 procent omhoog gaan. Mensen die scheiden, zullen 720 euro extra belastingen moeten betalen. Bovendien zijn er bij elke hervorming héél veel uitzonderingen voorzien – zie de beperking van de werkloosheidsuitkering.”
Dat kan zijn, maar deze regering voert het principe wel in, terwijl uw partij het al decennialang belooft.
(ontwijkend) “Je moet kijken naar al die uitzonderingen. Wat zal het dan nog waard zijn? Wat was de belangrijkste doelstelling van de regering? De begroting op orde zetten. Het Rekenhof zegt nu al dat dit niet zal lukken!”
De vraag is natuurlijk: bent u geloofwaardig als u deze begroting afkraakt?
“Je ziet toch dat we vaart krijgen? Op zijn beruchte lezing heeft de kabinetschef van Jan Jambon (vicepremier, N-VA, red) één parlementslid vermeld: die vervelende liberaal uit Kortrijk. (grijnst) De meerderheid begint zenuwachtig te worden door mij, ik voel dat aan alles. Dat is mijn taak, meneer Cobbaert. Als de regering haar beloftes niet waarmaakt, is het aan de oppositie om daarop te wijzen.”
Laten we eens terugblikken. Krijgt u nog nachtmerries van verkiezingszondag 9 juni? Uw partij werd bijna van de kaart geveegd.
“Neen. Gelukkig slaap ik altijd goed. Natuurlijk was ik teleurgesteld. De kiezer heeft een keuze gemaakt. Wij respecteren dat, en kiezen daarom voor de oppositie.”
Enkele weken voor de verkiezingen zei u in deze krant dat u een goed gevoel had op straat. Was dat gelogen of laat uw gevoel u in de steek?
“Dat was niet gelogen. We hebben veel mensen gezien in de campagne en die waren meestal positief. Maar goed: de kiezer heeft altijd gelijk.”
Had u niet door dat de geloofwaardigheid van uw partij weg was?
“In de 25 jaar waarin wij bestuurd hebben, hebben we goede dingen gedaan. Toen ik aan politiek begon, kregen zelfstandigen een pensioentje van 700 euro. Vandaag is dat meer dan 1.700 euro. De vennootschapsbelasting is verlaagd van 40 naar 20 procent.”
We zijn wereldtop belastingen. Daar kan u toch niet trots op zijn?
(pikt in) “Laat mij even uitspreken. U windt zich te snel op. (lacht) Dat er vandaag één miljoen studentenjobs zijn, is dankzij Open VLD. De flexi-jobs: ook! Maar we hebben niet genoeg gedaan, dat klopt. En vooral: we hebben als partij bochten gemaakt die niet begrepen werden door de mensen. Kernenergie is het beste voorbeeld: eerst voor, dan tegen, dan weer voor, dan weer tegen. Als je niet rechtlijnig bent, zijn de mensen terecht teleurgesteld.”
Kijkt u ook in eigen boezem?
“Evident. De verantwoordelijkheid is collectief en individueel. Toen Egbert Lachaert in 2020 voorzitter werd, wilden wij resoluut een paars-gele regering vormen – ook ik. Maar het lukte niet. In augustus was het vertrouwen tussen Egbert en Bart De Wever helemaal weg. Al wat Egbert aan Bart zei, werd gelekt naar de pers. Zo kan je geen regering vormen. Toen ook corona weer aanwakkerde, zijn we overgeschakeld naar een andere optie: Vivaldi dus. Dat is ook mijn verantwoordelijkheid.”
Had u niet in Vivaldi mogen stappen?
“Achteraf gezien was dat niet de juiste beslissing. Ik was burgemeester en ik voelde mij goed in die rol. Ik heb lang getwijfeld, hoor. Maar Alexander (De Croo, red) wou mij absoluut in zijn regering. Wat doe je dan? Dan zet je het belang van het land voorop.”
“In Vivaldi stappen, was achteraf gezien niet de juiste beslissing. Ik was burgemeester en ik voelde mij goed in die rol”
Was Vivaldi een miskleun, zoals bijna uw volledige achterban zegt?
“Neen. Vivaldi heeft in tijden van crisis gedaan wat ze beloofde: de mensen beschermen tegen ziekte, faillissement, werkloosheid, enzovoort. Vriend en vijand zeggen dat we dat niet slecht gedaan hebben. Maar blijkbaar hadden de mensen ook verwacht dat we zouden hervormen. De onderhandelingen daarvoor waren echter te kort. Wij hadden acht weken, terwijl Arizona acht maanden had.”
In het begin van de regeerperiode sprak u toch andere taal. Vivaldi zou óók hervormen, zei u.
“Ja, maar kijk: we hebben met zeven partijen bestuurd. Ik weet dat je het niet zal opschrijven, maar het begrotingstekort is effectief gedaald van 10 procent in 2020 naar 2,8 procent in 2024. Dat is niet niets, hé! Maar het was onvoldoende voor de mensen. De kiezer is zelden dankbaar voor dingen uit het verleden. De kiezer geloofde niet dat deze partijen ook zouden hervormen.”
MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez wijst u met de vinger. U was te weinig liberaal, vindt hij. Het zou meermaals gebeurd zijn dat hij ’s nachts woedend naar uw voorzitter belde. Is dat zo?
(droog) “Hij kan beweren wat hij wil. De MR en Open VLD hebben 25 jaar lang samen in de regering gezeten. Sámen. We hebben 25 jaar lang de meerwaardebelasting tegengehouden. De dag dat wij eruit zijn, wordt dat toch ingevoerd. Weet je wanneer ik respect zal hebben voor Bouchez? Als hij erin slaagt deze belasting alsnog tegen te houden.”
Waar is het fout gelopen met Bouchez? U zei ooit dat jullie goed overeenkomen.
“Fout gelopen … (blaast) Ik stel alleen maar vast dat Bouchez vandaag een meerwaardebelasting invoert. Wie is er dan de échte liberaal?”
Uw collega in Kortrijk, schepen Wout Maddens, is intussen overgestapt naar de MR. Voelt dat als verraad?
“Ik denk niet in die termen. Wout heeft een keuze gemaakt. Vind ik dat leuk? Neen, natuurlijk niet. Wout en ik werken al bijna 20 jaar samen. Ik heb hem in 2006 schepen gemaakt, in 2012 en in 2018. Maar weet je voor mij telt? Dat de burgemeester, de andere schepen en alle gemeenteraadsleden hun lidkaart van Open VLD vernieuwd hebben, ook in deze woelige tijden. Dat zegt ook iets.”
Bouchez probeert overal Open VLD-ers warm te maken voor zijn project. Is MR eigenlijk nog een zusterpartij van u?
“De MR is de optelsom van een liberale partij, N-VA en Vlaams Belang. Ik vind dat Bouchez veel weg heeft van Geert Wilders. Hij is zeer conservatief en zeer populistisch, twee dingen die ver weg staan van ons. Hij zegt bijvoorbeeld dat er geen genocide bezig is op de Palestijnen, omdat er nu meer Palestijnen zijn dan bij de start van de oorlog. (fel) Dan denk ik: hoe blind kun je zijn? Wat hij ook wil: het ministerie van cultuur afschaffen. Dat is niet mijn liberalisme.”
“Bouchez heeft veel weg van Wilders: zéér conservatief en zéér populistisch”
Dat is scherpe taal. Twee maanden na de nederlaag kwam Eva De Bleeker aan het roer van uw partij. Was dat een foute casting, zoals nu gefluisterd wordt?
“Dat was geen casting, Eva is verkozen door de leden. Zij staat voor een moeilijke taak. Wie denkt dat je zo’n terugval kan omkeren in enkele maanden tijd, vergist zich. Maar zij verdient alle steun. Het partijbestuur heeft dat vorige week ook publiekelijk bevestigd. De volgende stap komt op het congres in september.”
Wat mogen we dan verwachten? Een nieuwe partij met een nieuwe naam?
“Daar ga ik geen uitspraken over doen: niet on en ook niet off the record. Journalisten weten dat ze mij niet moeten bellen daarvoor. Het is aan Eva om hiermee naar buiten te komen. Mijn taak is die van oppositieman in het parlement.”
Maar u ziet nog een toekomst voor uw partij?
(op dreef) “Kijk naar Vlaanderen: daar is er blijkbaar geld voor frigobonnen, voor culinaire centra, voor klimaatdokters en hamstercoördinatoren, enzovoort. Er is maar één partij die zich daartegen verzet: de liberale partij.”
Was het niet uw partij die vorige legislatuur een premie van 5.000 euro gaf aan wie een elektrische wagen wou kopen?
“Soms neem je beslissingen in een regering … (ontwijkend) De kiezer heeft geoordeeld. Punt. Weet je wat Vlaanderen geworden is? Veel regeltjes, veel taksen en veel betutteling. Het is tijd dat wij daartegen opkomen. Ik stel vast dat N-VA nu al elf jaar de leiding heeft van de Vlaamse regering. Het onderwijs staat op het laagste niveau ooit, er wordt geld vergooid en verbrast, je krijgt geen twee stenen meer gebouwd. Dat kan je niet allemaal in onze schoenen schuiven, hé?”
Tot slot: hebt u na de verkiezingen niet gedacht aan stoppen? Bijvoorbeeld omdat u de partijvernieuwing in de weg staat?
“Absoluut niet. De vernieuwing moet van Eva en haar team komen. Ik zal haar geen strobreed in de weg leggen. Maar ik ga daarom niet aan de kant staan. Zo zit ik niet in elkaar. Ik heb een mandaat gekregen van de kiezer. In Kortrijk heb ik een stap opzij gezet. Ik heb de eerste plaats aan Ruth gelaten, omdat ik mij volledig wou smijten in het parlement. Wie heeft het gat van 210 miljoen in de begroting opgemerkt? Wie heeft de premier erop gewezen dat hij voor zijn beurt sprak over de meerwaardebelasting? Ik heb het in de vingers, voel ik. Je zal nóg van mij horen. (stil) Weet u: tijd heelt alle wonden. Ik begrijp dat wij vandaag over het verleden aangesproken worden, maar dat blijft niet duren. Er komt een dag dat de andere partijen naar zichzelf moeten kijken. En dan zullen wij weer opstaan.”
Bedankt voor dit gesprek. U blijft alvast een meester in het ontwijken van vragen.
(schatert het uit) “Ik moet vertrekken, want ik moet mijn dochter afhalen. Dat is nog een voordeel aan mijn nieuwe leven: meer tijd voor het gezin!”
The post “De meerderheid begint zenuwachtig te worden door mij”: de verrijzenis van ex-minister Vincent Van Quickenborne is provided by KW.be.
