De strategische kerktoren van grensdorp Roesbrugge overleefde twee bommen in WO II en werd tijdens de Open Kerkdagen opengesteld als toeristisch uitkijkpunt. Stad Poperinge en kerkfabriek willen de toren nu permanent toegankelijk maken. Ook voor andere Poperingse kerken zijn veranderingen gepland.
Dat de kerktoren van het Poperingse dorp Roesbrugge nog rechtstaat, is een half mirakel. Aan de IJzer vlakbij de Franse grens bleek het een strategisch bouwwerk in het begin van de Tweede Wereldoorlog. “Tijdens hun vlucht probeerden de Engelsen in 1940 nog deze toren te vernietigen”, vertelt Ronald Verstraete (79), voorzitter van de kerkfabriek. “De Engelsen beschouwden het gebouw als uitkijktoren, een troef voor de Duitsers. Dat wilden ze vermijden door de toren op te blazen, maar ze hadden slechts twee obussen over. De eerste belandde ernaast en de tweede ging door het dak van de kerk.”
Oorlogsschade
De toren bleef rechtop, maar binnen de kerk richtte de Britse obus een pak schade aan. “De grote kroonluchter, een monumentaal stuk van meer dan 400 kilogram uit eikenhout, kwam door de bominslag naar beneden en viel in duizend stukken. Hij is opgeborgen tot de jaren ‘70 en intussen hersteld tot z’n glorie van weleer.”
De zuilen van de kerk dragen nog de sporen van de mortierinslag. “Het gaat om arduinen zuilen uit één stuk. Uiterst zeldzaam voor die tijd en in Vlaanderen”, wijst Ronald. “Noem maar eens een kerk met zulke zuilen. Ze zijn gekocht in een steengroeve in Henegouwen en naar hier getransporteerd met paard en kar. In het Couthofbos moesten ze zelfs de baan verbreden met kasseien om het transport erdoor te krijgen.”
Brug, kapel en dorp
Ronald vertelt bevlogen over ‘zijn’ kerk en doet er alles aan om het gebouw te bewaren. “Deze kerk is niet beschermd als monument en kan dus als een van de eerste kerken in Poperinge gesloten worden. Nochtans is er al sinds de jaren 1200 sprake van een kapel op deze plek.”
Deze voorloper van de kerk hangt samen met de geschiedenis van het dorp. “Oorspronkelijk was Roesbrugge geen zelfstandige parochie. De parochiekerk bevond zich in Haringe en was vanuit Roesbrugge enkel via kerkwegels te bereiken. In de 12de eeuw zou een zekere Rohard een brug over de IJzer gebouwd hebben. Daardoor ontstond een bewonerskern en deze kapel.”
Culturele activiteiten
De kapel brandde meermaals af. “De laatste keer in 1793 door de Fransen. In 1806 begon de herbouw die uiteindelijk als kerk werd afgewerkt in 1838. Wekelijks is er nog een gebedsdienst en de derde zondag van de maand is er een eucharistieviering, bijgewoond door gemiddeld 25 tot 30 mensen. We hebben de mogelijkheden van onze kerk wat opengetrokken met een groot projectiescherm en twee camera’s waarmee we kunnen opnemen en streamen. Er is een OC in Roesbrugge, maar de zaal is een sporthal en niet zo geschikt voor culturele, zittende activiteiten. Onze kerk is goed te verwarmen en de mogelijkheden zijn er legio.”
Zicht op IJzer
Het stadsbestuur van Poperinge onderzoekt nu om de kerktoren permanent te ontsluiten voor het publiek. “Ik geloof rotsvast dat de toren een heel groot potentieel heeft om een blik op de IJzervallei te werpen”, stelde schepen Ben Desmyter (CD&V) tijdens de laatste gemeenteraad.
“Ik ben absoluut voorstander”, zegt Ronald. “We proberen de kerk te behouden als kerk, maar ook als een gebouw dat in het midden van het dorp staat met toegang voor elke inwoner. Ik kom minstens één keer per maand boven op de toren, voor controles en voor het mooie uitzicht. En als mensen vragen of ze eens mee mogen, waarom niet hé? Het uitzicht is er uniek en oneindig. Je ziet de IJzer kronkelen vanuit Frankrijk naar Stavele en uiteindelijk uitmonden in de zee in Nieuwpoort. Vanop de kerk kan je minstens vijftien andere kerken zien. Ginds zie je de havenkranen en vuurtoren van Duinkerke, wat verder de Kasselberg en Katsberg, en daar de Zwarteberg en het Vlaamse Heuvelland.”
“Elk seizoen heeft een impact op de omgeving. Overstromingen zijn het meest spectaculair. Dan is de IJzervlakte herschapen tot een enorm meer. Het hoogste IJzer-peil was in november 2023, zoveel water had ik nog nooit gezien. De kerk staat veilig genoeg: 12 meter boven de zeespiegel, zo hoog kwam de IJzer hier nog nooit.”
Kunstkerk
Ook voor andere Poperingse kerken zijn veranderingen gepland. “In de kerk van Watou willen we kunst een permanente plek geven in de kerk, gelinkt aan het Kunstenfestival”, aldus Desmyter. “In Reningelst willen we de kerk openstellen voor doorgedreven socio-cultureel gebruik. Dat willen we ook doen in de Onze-Lieve-Vrouwkerk, een van onze drie centrumkerken. Daar denken we ook na rond een tentoonstelling van onze archeologische vondsten en erfgoed. Poperinge heeft in totaal nog elf kerken.” (TP)
The post Strategische kerktoren van Roesbrugge overleefde twee bommen en moet nu uitkijkpunt worden: “Het zicht op de grens en deze rivier is uniek” is provided by KW.be.
