De recent opgegraven Burcht van Ieper is geroemd voor z’n oud en grafelijk verleden, maar verdwijnt onder een supermarkt, tot kritiek van velen. Minder mensen hebben weet van een nog ouder bouwwerk dat het graf van een Vlaamse gravin bewaart. Het ligt amper 10 km verder en blijft wel toegankelijk. “Zelfs Hitler schuilde er even.”
“Hier was Hilter een held”, stelt een Britse gids die landgenoten op sleeptouw neemt doorheen de crypte van Mesen. “Hitler kreeg een medaille voor het redden van een jood. Did you know?”
“Dat weet ik niet”, antwoordt Jan Decorte. De erfgoedcoördinator van CO7 is er voor de Archeologiedagen. “Duitse soldaten schuilden in deze crypte onder de ruïnes van de kerk”, duidt Decorte. “Ze gebruikten de plek even als klein hospitaal en zo kwam Hitler er terecht voor verzorging in het begin van de Eerste Wereldoorlog. Voor het helpen van medesoldaten kreeg hij een medaille.”
Ouder dan burcht
De geschiedenis van de crypte onder de Mesense Sint-Niklaaskerk reikt veel verder dan de oorlog. “Ze is zelfs ouder dan de Burcht van Ieper, die waarschijnlijk dateert van eind elfde, begin twaalfde eeuw. Dit bouwwerk is te dateren rond het midden van de elfde eeuw. Dat zien we aan deze originele muur uit ijzerzandsteen, hetzelfde bouwmateriaal als de Burcht”, wijst Decorte. “Erboven begint de wederopbouw van de kerk na de Eerste Wereldoorlog.”
In het midden van de crypte prijkt een graf met beeltenis van een vrouw: Adela van Vlaanderen, dochter van Franse koning Robrecht en echtgenote van Vlaamse graaf Boudewijn V. Adela stichtte in 1057 een abdij boven de crypte.
“Ze was een belangrijke gravin”, aldus Decorte. “Ze deed heel wat religieuze stichtingen, de abdij van Mesen was de belangrijkste.” Alleen dochters van de hoogste Franse adel mochten er intreden en de abdij werd een van de rijkste vrouwenkloosters van de Lage Landen.
Weinig bekend
“Na de dood van haar man in 1067 trok de gravin zich terug in de abdij, waar ze stierf op 8 januari 1079. Haar lichaam werd in de crypte begraven”, lezen we aan de trappen die binnen de kerk afdalen naar de crypte. “Dat verhaal is niet zo bekend en mag wat meer verteld worden”, vindt Decorte.
Boven de crypte, in de kerk, werden afgelopen weekend waardevolle middeleeuwse oorkondes tentoongesteld. Ze komen van het Rijksarchief in Brugge, maar werden oorspronkelijk bewaard in de Mesense abdij. Aan de vooravond van WO I had het abdijarchief honderden middeleeuwse oorkonden. Duitsers namen tal van stukken mee als souvenir. Een officier nam bijvoorbeeld een zegel mee van Karel de Stoute, hertog van Bourgondië. Deze was bevestigd aan een oorkonde uit 1475.
Grof geld
Historici vreesden dat deze topstukken verloren gingen, maar de voorbije jaren doken ze op in heel Europa en zelfs Amerika. Het Rijksarchief doet inspanningen om ze te centraliseren in Brugge, maar er worden nog steeds stukken in het buitenland bewaard, vaak bij particulieren die ze voor grof geld te koop aanbieden.
Tot op vandaag is slechts een vijfde van de oorkonden teruggekeerd. “Voor het eerst in 100 jaar zijn 5 van die oorkondes terug te zien waar ze thuis hoorden”, vertelt Decorte terwijl hij met speciale handschoenen één van de oorkondes toont. “Deze is een paar maand geleden erkend als Vlaams topstuk.”
Het is een akte uit 1066 waarin de Franse koning Filips I op vraag van Vlaamse graaf Boudewijn V de vrijheden van de abdij bevestigt en haar bezittingen opsomt. Onderaan het perkament met Latijns opschrift prijken het wassen zegel en de handtekening van de Franse koning. Na het weekend vertrekken de oorkondes opnieuw naar Brugge. “Omdat ze daar in de perfecte omstandigheden kunnen bewaard worden, de stukken zijn te belangrijk.”
Toeristisch uithangbord?
De Mesense oorkonden waren er slechts enkele dagen, de crypte is er voor altijd. “Ze is beschermd als monument en altijd toegankelijk voor het publiek, maar weinigen weten dat.”
De Westhoek en grootste stad Ieper werken aan een middeleeuwse verhaallijn naast de periode van de Eerste Wereldoorlog. “Als we in de Westhoek ook op toeristisch vlak meer focus willen op de middeleeuwen, dan moet dit een van de uithangborden worden”, vindt Decorte.
“In deze regio is de crypte het oudste stenen bouwwerk dat tot op vandaag bewaard is.”
(TP)
The post Op 10 km van Ieperse Burcht ligt nog ouder grafelijk bouwwerk dat wel toegankelijk blijft: “Weinig mensen weten dat” is provided by KW.be.
