Striptekenaar en kunstschilder Willy Degryse (72) uit de Emiel Huysstraat wil het verdwijnen van de Bretoense taal onder de aandacht brengen. Lang geleden heeft hij ze leren spreken, lezen en schrijven, wat toch wel heel opmerkelijk is. “Het Bretoens heeft het moeilijk om te overleven”, zegt Willy. In zes jaar tijd zijn er tussen 2018 en 2024 zomaar eventjes 100.000 inwoners van Bretagne overleden die allemaal Bretoens (of Bretons) spraken.
Willy werkte als graficus in de drukkerij Verraes in Heule en ontfermde er zich onder meer over lay-out, opmaak en ontwerp. Strips tekenen was dus in de lijn van zijn job.
“In mijn jonge jaren was ik geïnteresseerd in alles wat Keltisch was”, vertelt Willy over hoe die interesse voor het Bretoens is begonnen. “Ik kocht ook de platen van Alan Stivell en beluisterde die. In de hoezen stonden de teksten afgedrukt met een Franse of Engelse vertaling. Ik kon daar een aantal woordjes uit oppikken. Een bepaald jaar bracht een vriend een woordenboek Français-Breton mee uit Bretagne.”
“Daarmee heb ik een brief samengesteld in het Bretoens en opgestuurd naar een adres van de drukkerij die in het woordenboek vermeld stond. Ik weet niet wat er met mijn brief gebeurd is, maar na enkele weken kreeg ik een antwoord van een zekere Ronan Huon. Dat bleek een leraar Bretoens/Engels te zijn en hij had ook een uitgeverij Al liamm.”
Per briefwisseling
“Hij zei dat als ik Bretoens wilde leren hij me kon helpen met een school, de boeken en mini-cassettes. De lessen verliepen per briefwisseling. Toen heb ik me ingeschreven, de boeken gekocht en ben begonnen aan een cursus. Vefa de Bellaing uit Sankt-Brieg was mijn lerares.”
“Ik ben drie jaar bezig geweest met die cursus. Nu kan ik Bretoens spreken, lezen en schrijven. Ik wist dat er achter de schermen van het officiële Frans nog iets anders was, een eigen taal, en wilde graag nog een Keltische taal leren.”
De Franse grondwet stelt dat het Frans de taal is van de republiek. Maar de regionale talen zijn deel van het nationaal patrimonium van Frankrijk. Het Bretoens is dus niet als nationale taal erkend, en is dus ook geen officiële taal van de Europese Unie, maar wordt wel door de regio Bretagne zelf erkend.
Een echt officiële status heeft het niet als enige Keltische taal in Europa. De taal bevindt zich dan ook in een moeilijke positie. Het Bretoens stamt niet af van het Gallisch, maar is ontstaan uit Britse talen, waarvan ook het Welsh en het Cornish afstammen.
Boekomslagen
Het Bretoens leren spreken, lezen en schrijven gebeurde bij Willy tussen 1979 en 1982, lang geleden dus. “Ook heb ik in die jaren een reeks boekomslagen ontworpen voor de toonaangevende uitgeverij Al liamm, die toen onder leiding stond van Ronan Huon”, vertelt de echtgenoot van Cecile Decrocq. “Na zijn dood zette zijn zoon Tudual Huon de uitgeverij voort. Het tijdschrift Al liamm bestaat al 84 jaar.”
Is de ziel van Bretagne aan het sterven? Is de Bretonse taal aan het sterven?
Feit is dat het Bretons het heel moeilijk heeft in het huidige Frankrijk. Het Bretons is een ernstig bedreigde taal, die voor het jaar 2000 nog door 257.000 mensen werd gesproken en nog door zo’n 207.000 in 2018. Veel minder dan de 1,3 miljoen die dat anno 1930 konden. Bretons wordt nog in de eenentwintigste eeuw gesproken: het zou ondenkbaar hebben geleken voor iedereen die de op handen zijnde verdwijning voorspelde.
Ook dialecten
In 1950 waren er nog ongeveer 150.000 mensen die het Bretons beheersten en het Frans niet. Ondanks het dalende aantal sprekers is er nog altijd een uitgebreide literatuur voorhanden in het Bretons. Er wordt ook nog veelvuldig gepubliceerd door talrijke uitgeverijen.
Net als onze taal zijn er in het Bretoens ook heel wat dialecten. “Het Peurunvan bleek uiteindelijk het populairst en vandaag de dag wordt er bijna uitsluitend nog in het Peurunvan gepubliceerd”, vertelt Willy. “Persoonlijk hanteer ik ook het Peurunvan als schrijfwijze. De andere spellingen ken ik niet.”
The post Willy Degryse (72) pleit voor behoud van het Bretoens: “Taal heeft het moeilijk” is provided by KW.be.
