“We waren euforisch toen we het goede nieuws vernamen”: Veertig jaar geleden was de paus op bezoek in Ieper

Met het overlijden van Franciscus en de aanstelling van Leo XIV was de paus de voorbije weken niet weg te slaan uit het nieuws. Veertig jaar geleden was de paus in België ook al wereldnieuws, want op 17 mei 1985 kwam Johannes Paulus II op bezoek in Ieper.

Over wie veertig jaar geleden het initiatief nam voor dit pauselijk bezoek is Jan Breyne duidelijk. “Het was wijlen burgemeester André Verstraete die me begin 1984 bij zich riep naar aanleiding van het nieuws dat Paus Johannes Paulus II op bezoek zou komen naar de Benelux. Pater karmeliet André Marysse had hier ook al bij hem op aangedrongen. Ik heb dan op 12 januari een motiverende brief geschreven met alle troeven die onze stad kon bieden om hier langs te komen. We hebben dit toen lange tijd stilgehouden, want als het niet lukte, dan kon men ons er ook niet mee uitlachen. Het werd even spannend toen journalist Luc Claus (van Het Volk, red.) als aprilgrap in de krant schreef dat de toenmalige paus naar Ieper zou komen. In de zomer van 1984 kregen we via het BRT-radionieuws uiteindelijk bevestiging van hetgeen we hoopten: de paus zou Ieper bezoeken. Ik weet nog dat de burgemeester en ik naar elkaar belden, maar het was bezet: zo euforisch waren we toen.”

Brugge niet gelukkig

“Blijkbaar was Brugge niet zo gelukkig met de keuze van Ieper”, vertelt Jan verder. “We lieten dat niet aan ons hart komen en er werd een stuurgroep opgericht onder leiding van André Durnez, waar de toenmalige deken Karel De Wilde, burgemeester André Verstraete, Noël Dumont, Guy Gruwez, Bert Van Brabant, Romain Vinckier en ikzelf deel van uitmaakten. Irène Buysse was secretaresse van deze stuurgroep en ik hield alles nauwgezet bij in mijn blocnote van toen, dat ik nu nog steeds heb. Naast die stuurgroep waren er nog vijf verschillende werkgroepen. Ik herinner me nog onze eerste vergadering op 27 augustus 1984, want toen kwamen het nationaal, diocesaan en lokaal niveau voor het eerst samen.”

(lees verder onder de foto)

Blijkbaar was het pausbezoek in eerste instantie ’s avonds gepland. “Dat gaf minder praktische problemen omtrent de toegankelijkheid van onze stad, maar een paar maanden voor het bezoek werd dat zonder veel inspraak gewijzigd naar ’s middags. Daar zal Pater Tucci, de reisorganisator van de paus, ongetwijfeld voor iets tussen gezeten hebben. Het was ook hij die bepaalde waar de helikopter moest landen. Wij hadden allerlei symbolische plekken uitgekozen, zoals aan het soldatenkerkhof ’t Hooghe langs de Meenseweg of White House Cemetry in Sint-Jan. Pater Tucci legde tijdens een vergadering op 10 december 1984 heel doordacht zijn vinger op de kaart bij het toenmalige Westhoek Expo (huidige containerpark en Sitra, red.) en zei daar gaat hij landen. Ondertussen waren de voorbereidingen al ver gevorderd: het vredeslogo werd ontworpen door Walter Seys, die ook het podiumplan had getekend.”

Mooie anekdote

“En over dat podium valt een mooie anekdote te vertellen”, gaat Jan verder met pretoogjes. “Een professionele firma hiervoor engageren zou te veel geld kosten en toen kwam Eric Missine met het idee om met paletten van de Passendaelse kaasfabriek te werken. De dagen voor het pausbezoek had het fel geregend en ze waren dus doorweekt. Op de dag zelf scheen de zon overvloedig en zo begonnen de ingepakte paletten hun kaasgeur lichtjes af te geven. Het was dus een pausbezoek met een geurtje aan, maar ongetwijfeld ook het goedkoopste podium van een pausbezoek ooit.”

Als medeorganisator had Jan de kans om de paus persoonlijk te ontmoeten. “Dat was heel vluchtig aan de ingang van de dekenij. Hij was een heel charismatische figuur, maar we keken toen ook nog met een heel andere bril naar de katholieke kerk. In België werd het pausbezoek heel positief onthaald, in tegenstelling tot in Nederland waar zelfs een satirisch lied met bijhorende video werd gemaakt.”

Stad van de vrede

Na het pausbezoek duurde het toch nog even vooraleer Ieper de titel Vredesstad vorm ging geven. “De paus had Ieper in niet mis te verstane woorden opgeroepen om stad van de vrede te zijn”, duidt Jan Breyne. “Met deken De Wilde ben ik dan met de burgemeester naar het bisdom geweest waar mijn nota van tafel werd geveegd omdat de bisschop van wie ik de naam niet wil noemen (Vangheluwe, red.) niet wilde dat de vrijzinnigen met onze verwezenlijkingen gingen lopen. Dat maakte me razend vanbinnen. Die nota is dan een paar jaar blijven liggen en werd heropgevist voor de eerste editie van de Vredesprijs. Eerlijkheidshalve moet ik er ook bij vermelden dat de komst en filosofie van het In Flanders Fields Museum hier ook toe heeft bijgedragen. Samen met Filip Deheegher, de eerste en voorlopig enige vredesambtenaar van de stad Ieper, heb ik als stadssecretaris zo heel wat initiatieven mee kunnen ondersteunen.”

Onvergetelijk

Ook voor Lieve Desodt, overste van de Zusters van de Heilige Familie, was het pausbezoek een onvergetelijke gebeurtenis. “Voor mij was dit het eerste grote gebeuren dat ik meemaakte al jonge zuster van de Heilige Familie”, vertelt ze. “Mijn intrede was op 25 maart 1985, dus 40 jaar geleden en de religieuzen hadden een plaats op de markt. Naast mij zat pater Craeye en op het moment dat er gezegd werd dat de paus aangekomen was onder de Menenpoort, ging hij op zijn stoel staan om richting de Menenpoort te kijken. Dat vond ik zo grappig en is me bijgebleven. De paus heb ik wel gezien op de markt, maar toch nog van een ruime afstand. Wat ik me ook herinner is het voorprogramma in de Heilige Familie waar heel de nacht in de kapel gebeden werd met nog enkele randactiviteiten. Dat maakte dat er in het klooster heel wat mensen over de vloer kwamen, vooral geestelijken en religieuzen. Na het pausbezoek herinner ik me ook nog hoe de stad leegliep en een grote vuilnisbelt achterliet op de markt en in de straten van de markt naar het station.”

The post “We waren euforisch toen we het goede nieuws vernamen”: Veertig jaar geleden was de paus op bezoek in Ieper is provided by KW.be.