Het Belgisch deel van de Noordzee is meer dan een grauwe waterplas vol containerschepen en windmolens. Het is ook – en vooral – het grootste natuurgebied van ons land met een rijkdom aan leven: meer dan 2.000 (!) soorten dieren en planten. Twee keer per jaar kan je hier met een vissersboot op safari. Dit voorjaar sprongen ook wij de boot op.
“Bruinvis, bruinvis!” Een man met schorre stem roept het uit. “Om 9 uur. Ik herhaal: om 9 uur.” Ik schrik op en laat mijn dagdroom varen. Onze dagtrip op de Noordzee is bijna voorbij. De torens van Oostende zijn alweer in zicht. En dan laat de kleinste walvis van onze contreien zich toch even bewonderen. Een grijze vin steekt boven – niet meer dan dat. Misschien een seconde, wellicht iets minder lang. Zoek dus geen foto op deze pagina’s. Maar hé, we hebben hem wel gezien! De toevoeging ‘om 9 uur’ wijst trouwens naar de locatie van het dier – naar de wijzer van de klok dus.
Laat me meteen drie misverstanden wegwerken. Bruinvissen zijn geen vissen, geen dolfijnen en niet bruin van kleur. Of de naamgevers dan een vijs los hadden? Goede vraag, maar dat weet ik niet. In de middeleeuwen werd het dier trouwens zeevarken genoemd, waarna het in de pan werd gebraden. Gelukkig is die tijd voorbij. Sinds de soort beschermd is, doet deze walvis het weer goed in onze wateren. Volgens tellingen zouden er zelfs tot 20.000 in ons deel van de Noordzee leven.
Twee instructies
Rewind naar het begin van deze dag. Het is 7.30 uur als vijftig enthousiastelingen de Albatros bespringen, een oude vissersboot aan de Hendrik Baelskaai. De zon schijnt. Het is bijna windstil. Ik spot enkele bekende koppen van de natuurwereld. Diederik en Jeremy van North Sea Pelagics, de organiserende vzw. Wim Bovens van De Kerkuil, een West-Vlaamse natuurvereniging. Kelle Moreau van het Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen. En ik vergeet er wellicht nog. Dat wil zeggen: deze trip is een unieke ervaring. Amper twee keer per jaar wordt hij georganiseerd voor een select gezelschap van een vijftigtal mensen.
Wat gaan we doen? Zeevogels en zeezoogdieren zoeken in het Belgisch deel van de Noordzee, een gebied van bijna 3.500 km², net iets groter dan West-Vlaanderen. Maar eerst krijgen we instructies. Er zijn twee belangrijke. Eén: als je zeeziek wordt, kots je in het water, niet in de boot. Twee: de komende tien uur scrol je met je ogen op zee, niet op je telefoon. Op zee is er trouwens geen wifi.
Acrobaten en jagers
Twee uur later. We zitten op volle zee. Veel wildlife hebben we nog niet gezien. Tijd om de grote middelen boven te halen dus. Twee grote kuipen vol rotte vis. Eén na één worden de stukken in het water gegooid. Lang duurt het niet vooraleer we vogels horen schreeuwen. Allerlei meeuwen. Drieteenmeeuw, roept iemand. Kleine mantelmeeuw, roept een ander. Dat zijn nog maar de amuse-gueules, zo zal blijken.
Enkele tellen later komt het hoofdgerecht eraan gevlogen. Een jan-van-gent. Wat een vogel! Of beter: wat een acrobaat! Als een pijl schiet de gent naar beneden, met de bek in het water, om de vis te grijpen. Spanwijdte als de vleugels open zijn: bijna twee meter. Iedereen staat met open mond te kijken. Er vliegen nog genten langs. En dan plots, drijvend op het water: het dessert van deze show. En wat voor een! De middelste jager. Een zeldzame soort, zegt de man naast mij aan de reling. Een robuuste zeevogel die vooral broedt op de noordelijke toendra’s.
Zeehonden en dolfijnen
Wat mij opvalt tijdens deze tocht, zijn de vele containerschepen die we zien varen of dobberen – zelfs op deze zondag. Onze Noordzee is dan ook een van de drukst bevaren zeeën met jaarlijks meer dan 300.000 scheepvaartbewegingen. De windmolenparken krijgen we niet te zien. In deze buurt mag er immers niet gevaren worden. Dat is wellicht goed nieuws voor de school dolfijnen die zich daar al een tijdje schuilhoudt. Enkele weken geleden werd er ook een gewone vinvis gespot aan een van deze parken: een unicum voor België. Een verdwaald dier wellicht. Het is echter voorbarig om te stellen dat deze parken positief zijn voor de biodiversiteit. Er zijn ook gevaren: de ruimte die ze innemen en de geluidsoverlast.
Op de terugvaart krijgen we enkele indrukwekkende zeehonden te zien. Twee soorten zelfs: de gewone en de grijze. Aaibare kopjes die boven het kalme water uitsteken. De zeehond is weer helemaal terug in België nadat de soort vorig eeuw was uitgeroeid – verjaagd op een barbaarse manier. Zowel in Oostende als in Nieuwpoort, aan de IJzermonding, liggen ze graag te zonnen. Het afval in onze wateren is vandaag hun grootste bedreiging.
Dolfijnen krijgen we helaas niet te zien. Ook alken en zeekoeten niet. Wel twee kleurrijke futen. Ondanks het prachtige weer is deze tocht een van de minste qua waarnemingen, zuchten de organisatoren. En dan plots een schorre stem: “Bruinvis, bruinvis!” Ik vond het een geweldige trip.
Interesse in zo’n safari? Surf naarnorthseapelagics.be
The post “Bruinvis, bruinvis! Op negen uur!”: onze man gaat op safari in de Noordzee, het grootste natuurgebied van België is provided by KW.be.
