‘Ge moet toch mee iet ui’ën himmel verdien’n!’ is een gezegde wanneer men vrijwilligerswerk verricht. Met het ‘Zeisels’, tussen Schelde en Leie, verdienen de drie auteurs Erik Depraetere (79), Jo Devos (81) en Paul Verleyen (70) alleszins een plekje in ‘d’n himmel’ van de waardevolle Anzegemse streektaal.
Het resultaat van meer dan 3.500 gebundelde gezegden, uitdrukkingen en spreuken (GUS), schept een mooi tijdsbeeld van het leven op het platteland pakweg midden vorige eeuw. “Het vierde boek kwam er omdat we streven naar volledigheid”, stelt het trio met Anzegemse roots waarvan huizen en tuinen aan elkaar grensden. Nu beschouwen we ons werk als af”, vervolgt Paul Verleyen, oud-ondervoorzitter Davidsfonds en grote initiatiefnemer van dit vierdelige project, dat al in tweede druk ging. “Het is een bundeling van alle spreuken uit onze vorige boeken in combinatie met uitgebreid opzoekingswerk. De dialectverzamelaars zijn we heel dankbaar voor de schenking van hun bestanden.” Het ambitieuze dialectenproject begon in 2004 met de opstart van een dialectengroep.
Gedoemd te verdwijnen
Tussen 2007 en 2019 verschenen reeds drie dialectenboeken, allen uitgegeven door Davidsfonds Anzegem. In de inleiding van dit vierde huzarenstukje wordt de negentiende eeuwse dichter-priester Guido Gezelle opgevoerd. “Vlaamse woorden en volkse uitdrukkingen waren zijn ding”, vertelt gepensioneerd leraar lager onderwijs Jo Devos die van kindsbeen af gefascineerd was door dialecten. Op vraag van UGent leidde Devos jarenlang een dialectgroep van +75-jarigen met vier vrouwen en evenveel mannen, en hij is nog steeds verbonden aan de taalafdeling om dialecten in kaart te brengen. “Het is een spijtig gegeven dat alle dialecten gedoemd zijn om ooit te verdwijnen. Om te evolueren moet een taal veel gebruikt worden. Wij zijn alvast fier dat wij het Anzegems dialect hebben kunnen behoeden voor de vergetelheid. Ons werk vormt een bron die steeds kan aangeboord worden.”
Erik Depraetere studeerde handels- en financiële wetenschappen, was 17 jaar leraar in het huidige Sint-Paulus campus College in Waregem en vervolgens directeur TSO-BSO in het huidige Sint-Paulus campus Hemelvaart in Waregem. “Niet alleen de oudere generatie zal met heimwee teruggrijpen naar de taal van vroeger”, stelt hij. “Ook mensen met een brede interesse in talen of die zich streekgebonden voelen. Al is er nog een reden waarom het een gewild boek is. Doordat jongeren veel mobieler zijn, wordt er meer een tussentaaltje gesproken. Ouders kopen het boek voor hun nazaten, zodat ze kunnen ontdekken wat hun afkomst is.”
Bijzonder aan deze bundeling is dat het GUS zijn die in geen enkel ander naslagwerk te vinden zijn, ook niet in de Dikke van Dale. Het Anzegems -en bij uitbreiding het Zuid-West-Vlaams, tussen de Schelde en de Leie- is het kleinstevande West-Vlaamse dialecten. In de 21ste eeuw is er ook veel veranderd: niet alles zou nu nog door een ethische commissie worden goedgekeurd. Geen onderwerp is taboe in de uitdrukkingswereld. Wat zeker opvalt, is dat de slechte kantjes van de mens veel uitgebreider aan bod komen dan de positieve eigenschappen. Over gierige, overspelige, domme, kwade of overdreven vrome, saaie mensen valt veel te vertellen. Steek n’ bust’l’ in hir gat ên de straete ês gevaogd, vind je op de achterflap, wat zoveel wil zeggen als ‘toppunt van ijdelheid’. Ook relaties -vooral minder goede en slechte- worden vaak zeer plastisch en visueel weergegeven. Kooz’n ên nichte vrij’ën dichte maer ’n trou’ën nie’ lichte wat betekent ‘Neef en nicht vrijen wel eens met elkaar, maar trouwen meestal niet’.
Grappige tekeningen
Zeisels onderscheidt zich van haar drie voorgangers door de toevoeging van humoristische illustratiesvande hand van cartoonist en oud-Anzegemnaar Bart Vercruysse. “De tot de verbeelding sprekende Anzegemse zegswijzen komen nog meer tot leven dankzij het talent van Bart”, schetst Verleyen. Het boek is ook doorspekt met wetenswaardigheden.
De 500 boeken in eerste druk, gaan vlot van de hand. Een origineel cadeau voor de komende feestdagen: 25 euro voor 342 bladzijden. Bestellen via e-mail naar[email protected],[email protected]of[email protected].
The post Drie auteurs strijden voor behoud Anzegemse streektaal: Vierde dialectenboek is provided by KW.be.
